Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη θεσμοθετήθηκε το 1991 από τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Ο μπλε κύκλος είναι το παγκόσμιο σύμβολο του διαβήτη: Ο κύκλος συμβολίζει τη ζωή και την ενότητα, ενώ το μπλε επιλέχθηκε ως το χρώμα των Ηνωμένων Εθνών μετά την ψήφιση της Διακήρυξης 61/225 με την οποία η 14η Νοεμβρίου έγινε μία από τις επίσημες “Ημέρες των Ενωμένων Εθνών”. Η 14η Νοεμβρίου είναι η μέρα γενεθλίων του Καναδού νομπελίστα γιατρού Φρέντερικ Μπάντινγκ (1891-1941), ο οποίος ανακάλυψε την ινσουλίνη μαζί με τον βιοχημικό Τζον Μακ Λίοντ (1876-1925) το 1921 και έσωσε εκατομμύρια ζωές.
O Σύνδεσμος Διαιτολόγων και Διατροφολόγων σχετικά με το φετινό θέμα αποφάσισε να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην ποιότητα και ποσότητα της διαβητικής διατροφής. Η διατροφή επηρεάζει άμεσα τον Σακχαρώδη Διαβήτη είτε αυτό έχει να κάνει με την πρόληψη είτε με την αντιμετώπιση του. Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι ένα χρόνιο νόσημα κατά το οποίο οι τιμές της γλυκόζης στο αίμα είναι αυξημένες. Αυτό συμβαίνει είτε γιατί δεν υπάρχει καθόλου ινσουλίνη, είτε γιατί η ινσουλίνη που παράγεται δεν είναι αποτελεσματική. Η γλυκόζη στο αίμα αυξάνεται μετά την κάθε κατανάλωση και διάσπαση των υδατανθράκων και αυτό είναι φυσιολογικό. Έτσι λοιπόν, άμεσα σχετίζεται με τη διατροφή και η διαχείριση μιας μόνιμης υπεργλυκαιμίας, δηλαδή η αδυναμία να επανέλθει η γλυκόζη στο φυσιολογικό- αυτό που εξετάζουμε εδώ σαν διαβήτης. Ο διαβήτης έχει δύο τύπους, τον τύπο 1 και τον τύπο 2. Υπάρχει, επίσης και ο Διαβήτης Κυήσεως και ο διαβήτης LADA, Διαβήτης τύπου 2 σε παιδιά και έφηβους.
Ο τύπος 1 γνωστός και ως νεανικός διαβήτης είναι ινσουλινοεξαρτώμενος, δηλαδή είναι απαραίτητη η χορήγηση ινσουλίνης εξωγενώς, καθώς ο οργανισμός δεν μπορεί να παράγει καθόλου. Στον διαβήτη τύπου 2 ο οργανισμός παράγει ινσουλίνη απλά σε μικρή ποσότητα που δεν επαρκεί για της ανάγκες του οργανισμού.
Από την στιγμή λοιπόν που οι ενδείξεις είναι τέτοιες που ο γιατρός διαγνώσει προδιάθεση και μας συστήσει προσοχή, τρία είναι τα πράγματα που θα πρέπει να κάνουμε προκειμένου να αποτρέψουμε ή να καθυστερήσουμε την εμφάνιση διαβήτη τύπου 2:
Οι εξετάσεις που μας δίνουν την εικόνα του διαβήτη ή προδιάθεση για την εμφάνισή του είναι :
Η διατροφή όπως και η ζωή ενός με διαβήτη πρέπει να είναι αυτή που ακολουθούν όλοι. Είναι σημαντικό να δούμε ότι δεν υπάρχουν περιορισμοί όπως να μην καταναλώνουμε μακαρόνια. Με σωστούς συνδυασμούς και με μέτρο ένα άτομο με διαβήτη μπορεί να καταναλώνει όλα τα τρόφιμα. Αντίθετα, η αποφυγή κατανάλωσης ορισμένων τροφίμων μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη ορισμένων συστατικών όπως βιταμινών και μετάλλων ή ακόμη πιο δύσκολα μπορεί να οδηγήσει σε αντιδραστική υπεργλυκαιμία και υπογλυκαιμία. Η άσκηση είναι ένα από τα σημαντικότερα μέτρα θεραπείας αλλά και πρόληψης του διαβήτη. Η φυσική δραστηριότητα απαιτεί από τα κύτταρα να κάψουν ενέργεια.
Ο διαβήτης τύπου ΙΙ έδειξε μια εκ σεσημασμένη υπεροχή στις γυναίκες στο πρώτο ήμισυ του περασμένου αιώνα, αλλά η επίπτωση είναι ίση τώρα μεταξύ των ανδρών και των γυναικών στους περισσότερους πληθυσμούς, με μερική ένδειξη υπερίσχυσης στην πρώιμη μέση ηλικία. Οι άνδρες εμφανίζονται περισσότερο ευάλωτοι από τις γυναίκες στις επιπτώσεις της νωθρότητας και της παχυσαρκίας, πιθανώς λόγω των διαφορών στην ευαισθησία στη ινσουλίνη και στην σπλαχνική εναπόθεση του λίπους.
Υιοθετώντας σαν τρόπο ζωής ορισμένες απλές διατροφικές συστάσεις πετυχαίνουν τον επιδιωκόμενο στόχο. Ως τέτοιες λοιπόν συστάσεις αναφέρουμε τα ακόλουθα:
Εισάγετε τον προγραμματισμό στην καθημερινή σας διατροφή και μην αφήνετε τίποτα στην συντυχία. Όταν υπάρχει έλλειψη προγραμματισμού, γινόμαστε όλοι επιρρεπείς και ευάλωτοι και μπορεί, ακόμα και αν είμαστε πεπεισμένοι για την αξία της προσπάθειάς μας, να καταφύγουμε σε επιλογές που γνωρίζουμε ότι θα μας βλάψουν. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι τα τακτικά μικρογεύματα βοηθούν στο να διατηρούνται τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μας πιο σταθερά, αντί να παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις.
Στοχεύστε σε μια ισορροπημένη διατροφή που περιλαμβάνει τροφές από όλες τις ομάδες: φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, όσπρια, γαλακτοκομικά, ψωμί, ψάρι, πουλερικά, κρέας και λίπη. Δεν χρειάζεται να υπάρχει φοβία με το ψωμί, τις πατάτες, μακαρόνια και να τα αποβάλλεται τελείως από την διατροφή σας. Απλά προτιμάτε το ψωμί ολικής αλέσεως και τις πατάτες να μην τις τρώτε τηγανιτές αλλά βραστές.
Επιλέξτε τρόφιμα με την ελάχιστη δυνατή περιεκτικότητα λίπους και περιορίστε την κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών οξέων. Αυτό μπορείτε να το πετύχετε εάν προτιμήσετε το ψάρι και το λευκό κρέας, έναντι του κόκκινου. Επισης, στο μαγείρεμα χρησιμοποιείτε ελαιόλαδο το οποίο το προσθέτετε ωμό στο τέλος και αντικαταστήστε το βούτυρο με μαργαρίνη εμπλουτισμένη με φυτικές στερόλες κλπ.
Αυτό δεν σημαίνει ότι επιβάλλεται οπωσδήποτε ο αποκλεισμός της από την διατροφή σας. Ωστόσο, η αντικατάστασή της από την φρουκτόζη (η οποία μεταβολίζεται βραδύτερα και δεν προκαλεί τόσο απότομη αύξηση του επιπέδου γλυκόζης στο αίμα μας όσο η γλυκόζη) ή από υποκατάστατα ζάχαρης στον καφέ ή στο τσάι σας πρέπει να γίνεται προσεκτικά. Οι μελέτες έδειξαν τις επιδράσεις της φρουκτόζης που κατέδειξαν ότι διεγείρει το ήπαρ ώστε να εκκρίνει μεγάλες ποσότητες τριγλυκεριδίων, όπως συμβαίνει όταν το συγκεκριμένο όργανο διοχετεύεται με ινσουλίνη. Η εμφάνιση στους μύες ινσουλινοαντίστασης και η αύξηση του κινδύνου για καρδιαγγειακές νόσους μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμη. Φυσικά, αν η διατροφή περιέχει μεγάλες ποσότητες φρουκτόζης και επομένως δεν πρέπει να ανησυχούμε.
Μην παραλείπετε να προσλαμβάνετε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα φυτικών ινών με την διατροφή σας (συνιστώμενα επίπεδα ημερήσιας πρόσληψης: 20 – 30 γραμμάρια). Τροφές πλούσιες σε φυτική ίνα είναι τα δημητριακά, τα όσπρια, το πιτυρούχο αλεύρι, τα λαχανικά.
Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα περισσότερα υποκατάστατα ζάχαρης εάν έχετε διαβήτη, όπως: Σακχαρίνη , Ασπαρτάμη, Ακεσουλφαμικό κάλιο, Σουκραλόζη, Stevia
Τα τεχνητά γλυκαντικά, που ονομάζονται επίσης υποκατάστατα ζάχαρης, γλυκαντικά χαμηλών θερμίδων ή μη εδώδιμα γλυκαντικά, προσφέρουν τη γλυκύτητα της ζάχαρης χωρίς τις θερμίδες. Τα τεχνητά γλυκαντικά είναι πολλές φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, οπότε χρειάζεται μικρότερη ποσότητα για να γλυκάνετε τα τρόφιμα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα τρόφιμα που παρασκευάζονται με τεχνητά γλυκαντικά μπορεί να έχουν λιγότερες θερμίδες από αυτές που παρασκευάζονται με ζάχαρη.
Τα υποκατάστατα ζάχαρης δεν επηρεάζουν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα σας. Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα τεχνητά γλυκαντικά θεωρούνται “ελέυθερα τρόφιμα” – τρόφιμα που περιέχουν λιγότερες από 20 θερμίδες και 5 γραμμάρια ή λιγότερο υδατάνθρακες – επειδή δεν υπολογίζονται ως θερμίδες ή υδατάνθρακες σε μια ανταλλαγή σακχαρώδη διαβήτη. Θυμηθείτε, ωστόσο, ότι άλλα συστατικά σε τρόφιμα που περιέχουν τεχνητά γλυκαντικά μπορούν ακόμα να επηρεάσουν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα σας.
Απαιτούνται περισσότερες έρευνες, αλλά μερικές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι τα οφέλη από την αντικατάσταση τεχνητών γλυκαντικών με ζάχαρη και ποτά με αυτά που έχουν υποστεί γλύκανση τεχνητά μπορεί να μην είναι τόσο ξεκάθαρα όσο κάποτε θεωρήσαμε. Αυτό μπορεί να ισχύει ιδιαίτερα όταν τα τεχνητά γλυκαντικά καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες. Ένας λόγος μπορεί να είναι ένα φαινόμενο “ανάκαμψης”, στο οποίο κάποιοι άνθρωποι καταλήγουν να καταναλώνουν περισσότερο ένα ανθυγιεινό είδος τροφής λόγω της εσφαλμένης αντίληψης ότι είναι υγιεινό επειδή είναι χωρίς ζάχαρη.
Επίσης, να είστε προσεκτικοί με τις αλκοόλες σακχάρων – συμπεριλαμβανομένης της μαννιτόλης, της σορβιτόλης και της ξυλιτόλης. Οι αλκοόλες ζάχαρης μπορούν να αυξήσουν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα σας. Και για μερικούς ανθρώπους, οι αλκοόλες σακχάρων μπορεί να προκαλέσουν διάρροια.
Είναι συχνό εύρημα μετά από την διάγνωση ευαισθησίας στον μεταβολισμό της γλυκόζης, η διάγνωση αρτηριακής υπέρτασης.Τα πολύ αλμυρά φαγητά δεν ταιριάζουν στο υγιεινό μοντέλο ζωής που αποφασίσαμε να ακολουθήσουμε από εδώ και στο εξής, κατά συνέπεια, θα πρέπει να περιορίσουμε την κατανάλωση αλατιού. Άλλωστε, οι περισσότερες τροφές εμπεριέχουν από την φύση τους αλάτι με αποτέλεσμα το επιπρόσθετο να αποτελεί υπερβολή, συχνά εις βάρος της γεύσης του φαγητού.
Κάντε την κίνηση τρόπο ζωής. Ο συνδυασμός έστω μισής ώρας γρήγορου περπατήματος με λίγες ασκήσεις 1-2 φορές την βδομάδα και με σωστή διατροφή θα αποφέρει ακόμα καλύτερα αποτελέσματα στην προσπάθεια απώλειας βάρους. Οι αρμόδιοι φορείς συνιστούν 150 λεπτά άσκησης την εβδομάδα. Καλό είναι να θυμόμαστε στην περίπτωση τύπου Ι διαβήτη όταν η τιμή της γλυκόζης είναι ≥250mg/dl η άσκηση πρέπει να αποφεύγεται.
Επίσης είναι πολύ σημαντικό να μένει η γλυκόζη στα φυσιολογικά επίπεδα δηλαδή 70+-110 mg/dL. Πρέπει να αποφευχθεί η κατάσταση υπογλυκαιμίας και υπεργλυκαιμίας και αυτό θα επιτευχτεί με την ένταξη των 6 γευμάτων καθημερινά στη ζωή σας. Από αυτά πρέπει να υπάρχουν 3 κυρίως γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) και 3 μικρά σνακ (πρόγευμα, απογευματινό, προ ύπνου).
Εδώ πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τους συνδυασμούς που προαναφέραμε καθώς αυτοί θα καθορίσουν την ευγλυκαιμία σας. Δηλαδή να καταναλώνονται δημητριακά ολικής άλεσης (μακαρόνια, ρύζι, ψωμί), αναποφλοίωτα φρούτα και ωμά λαχανικά. Τα γεύματα να είναι ισορροπημένα σε υδατάνθρακες ¼ του πιάτου, πρωτεΐνες ¼ πιάτου και σαλάτα στο υπόλοιπο μισό πιάτο.
Για τον Σύνδεσμο Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου:
Δρ Ελένη Π. Ανδρέου, RDΝ, LD
Κλινική Διαιτολόγος
Πρόεδρος Συ.Δι.Κυ.
Μέλος της Εθνικής Επιτροπής Διαβήτη
Bιβλιογραφία: Matti Uusitupa et al (2020). Evolving Nutritional Therapy for Diabetes Mellitus. Nutrients: 4 February 2020
Tags: Diabetes, Diebetic woman, health, World Diabetes Day, Σύνδεσμος Διαιτολόγων και Διατροφολόγων
Εσύ έβαλες το εμβόλιο σου; Το Εμβολιαστικό Πλάνο κατά της…
«Αγάπα τα οστά σου – Προστάτευσε το μέλλον σου». Με…
Η άσκηση δεν είναι… πρωταθλητισμός… Κάποιες λανθασµένες αντιλήψεις καταρρίπτονται, µύθοι…
