Ετοιμάσατε τα πασχαλινά ψωμιά και τα κουλουράκια σας; Σκεφτήκατε ποτέ τι θα ήταν το Πάσχα χωρίς φλαούνες και τσουρέκι; Η Λαμπρή βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής… Ωστόσο, το συνειδητοποιείτε μόνον όταν οι λαχταριστές φλαούνες και τα μοσχομυρωδάτα τσουρέκια βγαίνουν από το φούρνο… Και το άρωμα τους πλημμυρίζει ολόκληρο το σπίτι!

Η αλήθεια είναι… πικρή! Τα βαρυφορτωμένα προγράμματα της καθημερινότητας μας δεν μας αφήνουν χρόνο για να φτιάξουμε με τα χεράκια μας τις λαμπριάτικες λιχουδιές. Γι’ αυτό, αν και χθες ήταν η μέρα τους, εμείς σήμερα θα αναφερθούμε στις πασχαλινές σπεσιαλιτέ του τόπου μας… Βλέπετε οι περισσότερες εργαζόμενες από σήμερα μπορούν πια να αφιερωθούν στα έθιμα και τις παραδόσεις μας. Ευκαιρία λοιπόν, να περιπλανηθούμε λίγο περισσότερο στην ιστορία και τη διατροφική αξία όλων αυτών των πασχαλινών ζυμωμάτων του τόπου μας.

Φλαούνες, η παράδοση του Πάσχα

Οι πεντανόστιμες φλαούνες, που χαρακτηρίζουν με τον δικό τους παραδοσιακό τρόπο το Πάσχα στην Κύπρο, μπορεί να είναι απολαυστικές, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με την κατανάλωσή τους, αφού είναι και αρκετά… επιβαρρυντικές για την υγεία μας. Τα πολλά αυγά που περιέχουν, προκαλούν ένα σωρό επιπτώσεις στον οργανισμό μας- π.χ. αύξηση της χοληστερίνης. Ειδικά μετά τη νηστεία του 50ήμερου, είναι καλό να προσέχετε πόση φλαούνα θα καταναλώσετε από το βράδυ της Ανάστασης και τις υπόλοιπες μέρες του Πάσχα. Γι’ αυτό άλλωστε, ο Σύνδεσμος Διαιτολόγων Κύπρου, συστήνει να τις φτιάξετε μ’ έναν κλασικό, αλλά ταυτόχρονα εναλλακτικό και υγιεινό τρόπο. Τροποποιήστε τη συνταγή σας λοιπόν, βάζοντας λιγότερους κρόκους αυγών (χρησιμοποιήστε για κάθε αυγό 2 ασπράδια και 1 κουταλάκι φυτικό λάδι). Επίσης η ποσότητα του πολύ λιπαρού τυριού μπορεί να αντικατασταθεί με ανάλατη αναρή. Για όσους προτιμούν την γλυκιά γεύση στις φλαούνες αντί ζάχαρη, μπορείτε να προσθέσετε λίγο μέλι στη ζύμη και στη γέμιση, αλλά και σταφίδες. Έτσι, θα αυξήσετε και την περιεκτικότητά τους σε φυτικές ίνες.

Λαμπριάτικο τσουρέκι με χώρα προέλευσης

Μπορεί να πιστεύατε ότι το τσουρέκι είναι ελληνικό… Κι όμως, μάλλον, θα πρέπει να αλλάξετε γνώμη. Γιατί το όνομα “τσουρέκι” προέρχεται από την Τουρκική λέξη “corek” που αναφέρεται σε οποιοδήποτε ψωμί είναι φτιαγμένο με ζύμη που περιέχει μαγιά. Υπάρχουν πολλά είδη corek, τόσο αλμυρά όσο και γλυκά, που εμφανίζονται σε διάφορα σχήματα και μεγέθη ανάλογα με την περιοχή. Οι Αρμένιοι και στο Αζερμπαϊτζάν φτιάχνουν επίσης ένα “churek” που είναι ένα στρογγυλό επίπεδο ψωμί πασπαλισμένο με σουσάμι. Το όνομα “τσουρέκι” μάλλον υιοθετήθηκε από τους Έλληνες κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Μάλλον από τότε ξεκίνησαν να φτιάχνουν την ελληνική εκδοχή ενός γλυκού ψωμιού με γάλα, βούτυρο και αυγά. Βέβαια, τώρα πια στην Ελλάδα και στην Κύπρο,  απολαμβάνουμε το τσουρέκι ολόχρονα! Ωστόσο, έχει μια μοναδική σημασία κατά την Πασχαλινή περίοδο, γιατί είναι μόνο ένα από τα εορταστικά ψωμιά της ελληνικής παράδοσης, και το πιο γνωστό.

Τσουρέκια Θεσσαλονίκης, τα λατρεμένα

Κατά γενική παραδοχή, τα τσουρέκια της Θεσσαλονίκης είναι τα πιο ξακουστά σε όλη την Ελλάδα και τα λατρεύουμε. Κι εμείς εξασφαλίσαμε για σας μια αυθεντική συνταγή, για τα απολαύσετε κατά τη διάρκεια του Πάσχα και όχι μόνον.

Υλικά

1 κιλό αλεύρι για τσουρέκια, 4 φακελάκια ξηρή μαγιά,

250 γρ. φρέσκο γάλα, 1 κουταλιά κοπανισμένο μέχλεπι,

1 κουταλιά κοπανισμένο κακουλέ, (κάρδαμο),

200 γρ. φρέσκο αγελαδινό βούτυρο (λιωμένο),

5 αυγά, 300 γρ. ζάχαρη,

1 κουταλιά κοπανισμένη μαστίχα, 1 κρόκο αυγού για το άλειμμα.

Εκτέλεση

Σε ένα μπολ διαλύετε την μαγιά με το γάλα (χλιαρό), λίγο αλεύρι και 1 κουταλάκι ζάχαρη. Το αφήνετε να αρχίσει η ζύμωση για 1-2 ώρες. Χτυπάτε στο μίξερ τα αβγά με τη ζάχαρη και τα αρωματικά. Σε μια βαθιά λεκάνη βάζετε το αλεύρι, ανοίγετε μια λακούβα και προσθέτετε το μίγμα των αυγών και σιγά-σιγά το μίγμα της μαγιάς και το λιωμένο βούτυρο.

Ζυμώνετε το μίγμα μέχρι να ξεκολλάει απ’ τα χέρια σας. Φτιάχνετε τη ζύμη μια μπάλα, χαράζετε με ένα μαχαίρι έναν σταυρό. Την σκεπάζετε με μια καθαρή βαμβακερή πετσέτα και την αφήνετε σε ζεστό περιβάλλον τουλάχιστον 2- 3 ώρες ώστε να διπλασιαστεί σε όγκο και να χαθεί ο σταυρός.

Ξαναζυμώνετε ελαφρώς με το χέρι και το χωρίζετε σε 2 ή 3 ίσα μέρη. Με ελάχιστο αλεύρι (απλώς αλευρώνετε λίγο τα χέρια σας) φτιάχνετε χοντρά μπαστούνια και τα πλέκετε σε πλεξούδα. Αν θέλετε δίνετε το σχήμα κουλούρας. Απλώνετε μια λαδόκολλα στη λαμαρίνα του φούρνου σας και τα βάζετε το ένα δίπλα στο άλλο, αφήνοντας λίγη απόσταση γιατί θα φουσκώσουν. Τα αφήνετε να ξαναφουσκώσουν. Χτυπάτε το αυγό μ’ ελάχιστο νερό και μ’ ένα πινέλο αλείφετε την επιφάνεια του τσουρεκιού, το πασπαλίζετε με σουσάμι ή αμύγδαλο φιλέ και το ψήνετε στους 160 – 170^ο C για 40 λεπτά περίπου στην δεύτερη σκάλα του φούρνου σας, μέχρι να ροδίσει.

Σημείωση: Ακολουθώντας την ίδια διαδικασία, μπορείτε να κάνετε και γεμιστά τσουρέκια (πουρέ κάστανο, άλειμμα σοκολάτας, μαρμελάδα κ.λ.π.). Απλά, θα πιέσετε κάθε κορδόνι στο πάγκο και θα βάλετε  την ανάλογη γέμιση κατά μήκος. Θα το κλείσετε προσεχτικά και θα το τυλίξετε σαν κορδόνι. Στη συνέχεια, θα το πλέξετε πλεξούδα και θα ακολουθήστε την ίδια διαδικασία όπως τα απλά τσουρέκια. Επίσης, όταν είναι έτοιμο και έχει κρυώσει τελείως, μπορείτε να το περιχύσετε με μαύρη ή λευκή σοκολάτα ή και από τις δυο ή με γλάσο σοκολάτας.

Τα λαμπρόψωμα

Εκτός από τις φλαούνες και το τσουρέκι, υπάρχουν και άλλες ποικιλίες Πασχαλινού ψωμιού, όπως η “λαμπροκούλουρα” ή “λαμπρόψωμο” ή με άλλες ονομασίες ανάλογα με την τοπική παράδοση. Το ψωμί αυτό είναι συμβολικό γιατί αντιπροσωπεύει την ανάσταση του Χριστού, καθώς το αλεύρι ζωντανεύει και μεταμορφώνεται σε ψωμί. Το ψωμί συμβόλιζε τη “ζωή” και στην ειδωλολατρική παράδοση και μπορούμε να βρούμε απομεινάρια της ακόμη και σήμερα, σε παραδόσεις όπως της προσφοράς Πασχαλινού ψωμιού και κόκκινων αυγών στους τάφους αγαπημένων προσώπων κατά το Πάσχα. Όμως στη Χριστιανική παράδοση, το Πασχαλινό ψωμί προσφέρεται στα βαφτιστήρια και σε άτομα με τα οποία υπάρχουν ιδιαίτερες σχέσεις, και στις επαρχιακές κοινωνίες προσφέρεται στον ιερέα της ενορίας. Υπάρχουν αποδείξεις ότι ακόμα τόσο παλιά όσο στο 12ο αιώνα, το Πάσχα οι Χριστιανοί έδιναν ως δώρα ψωμιά διακοσμημένα με αυγά, άλλο ένα σύμβολο ανάστασης και ζωής. Περίπου στο 16^ο – 17^ο αιώνα, υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες ότι στην Κρήτη τα τσουρέκια φτιάχνονταν το Πάσχα χρησιμοποιώντας μόνο αγνό άσπρο αλεύρι και μαγιά σε αντίθεση με το προζύμι. Τα κύρια συστατικά για τη δημιουργία Πασχαλινού ψωμιού είναι αυγά, βούτυρο και γάλα. Είναι προϊόντα που εισέρχονται ξανά στα παραδοσιακά πιάτα ύστερα από την μακρά περίοδο νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής, όπου απαγορεύονται αυτά τα τρόφιμα. Οι τοπικές διαφορές υπαγορεύουν τα υπόλοιπα συστατικά που προστίθενται στο Λαμπριάτικο ψωμί. Τα πιο συνηθισμένα μπαχαρικά που προστίθενται είναι η μαστίχα, το μαχλέπι, το ξύσμα πορτοκαλιού ή βανίλια. Σε ορισμένες περιοχές στην Ελλάδα προτιμούν να κάνουν αλμυρά Πασχαλινά ψωμιά χωρίς ζάχαρη, ενώ τα πιο παραδοσιακά ψωμιά είναι γλυκά, και συμβολίζουν τη γλύκα της ζωής.

Λαμπριάτικα κουλουράκια, όλο γλύκα!

Δεν ξεχνάμε όμως και τα κουλουράκια, εκείνα τα τραγανά κουλούρια βουτύρου πασπαλισμένα με σουσάμι, που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των Πασχαλινών γλυκών. Όπως με τις φλαούνες και τα τσουρέκια, τα βρίσκουμε πάντα και παντού, όμως οι καλύτερες συνταγές συνήθως φτιάχνονται το Πάσχα. Τα κλασικά κουλουράκια σε σχήμα πλεξούδας είναι τα πιο γνωστά, όμως και πάλι, ανάλογα με την τοπική παράδοση μπορεί να διαφέρουν σε συστατικά και σχήμα. Οι πιο παραδοσιακές συνταγές περιλαμβάνουν αμμωνία σε σκόνη που τα κάνει φουσκωτά, όμως σήμερα έχει πλέον αντικατασταθεί από το μπέικιν πάουντερ και τη μαγειρική σόδα. Όποια συνταγή κι αν χρησιμοποιήσετε, μόλις τα νόστιμα παραδοσιακά κουλουράκια αρχίσουν να ψήνονται, ολόκληρο το σπίτι θα πλημμυρίσει με εκείνο το γνωστό άρωμα που σηματοδοτεί την έλευση της πιο χαρούμενης γιορτινής ημέρας του Πάσχα.

Λαμπερά… έθιμα & προετοιμασίες της τελευταίας στιγμής

Αυτές τις  μέρες πριν την Λαμπρή όλες οι νοικοκυρές στην Κύπρο έχουν κάνει ήδη τον γενικό καθαρισμό του σπιτιού. Και από χθες, , Μεγάλη Πέμπτη, ετοιμάζουν τα παξιμάδια τους, τις φλαούνες τους και έβαψαν τα κόκκινα αυγά, που θα τσουγκρίζουν τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου, μετά την Ανάσταση. Πάντως, εάν ανήκετε στην κατηγορία των εργαζομένων γυναικών και δεν προλάβατε να ετοιμάσετε τις Λαμπριάτικες σπεσιαλιτέ σας, δεν πειράζει… Έχετε και την αυριανή ημέρα! Εμείς δεν μένει παρά να σας ευχηθούμε καλή επιτυχία και στα δικά σας ζυμώματα, και Καλή Ανάσταση…

Βρείτε τη συνταγή της φλαούνας κάνοντας κλικ εδώ

Πασχαλινές συμβουλές & συνταγές από τη Thermomix