Σήμερα, Παγκόσμια ημέρα Τροφίμων (γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου), σκοπό έχει την προώθηση της επισιτιστικής ασφάλειας σε όλο τον κόσμο. Ο κόσμος έχει θέσει ως στόχο-πρόκληση μέχρι το 2030 η πείνα να φτάσει σε μηδενικά επίπεδα (#ZeroHunger!). Τα νέα όμως δεν είναι ευχάριστα… Ο Kλινικός Διαιτολόγος Νικόλαος Ντάφλος, RD, εκ μέρους του Συνδέσμου Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου, αναλύει τα δεδομένα και μας συστήνει τα πιο σημαντικά σημεία, για να προσθέσουμε το δικό μας λιθαράκι και να βάλουμε τέρμα στην άσκοπη σπατάλη τροφίμων.

Οι συγκρούσεις, τα ακραία καιρικά φαινόμενα που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, η οικονομική επιβράδυνση και η ταχεία αύξηση της παχυσαρκίας καταστρέφουν την πρόοδο που είχε σημειωθεί στην καταπολέμηση της πείνας και του υποσιτισμού. Αποτέλεσμα αυτών είναι ότι μετά από μια περίοδο μείωσης των ποσοστών της, η πείνα στον κόσμο αυξάνεται ξανά. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FΑΟ), πάνω από 820 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από χρόνιο υποσιτισμό. Σε λίγα χρόνια υπολογίζεται ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα είναι 10 δισεκατομμύρια άνθρωποι. Πόσοι θα υποφέρουν τότε από πείνα;

Παγκόσμια Ημέρα Τροφίμων και οι αριθμοί μιλούν… 

Τώρα είναι η ώρα να ξαναπάρουμε τα ηνία. Ο κόσμος μπορεί να επιτύχει τη μηδενική πείνα, φτάνει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, όλα τα έθνη και όλα τα επαγγέλματα και να ενεργούμε βάσει αποδεικτικών στοιχείων. Το 70% των φτωχών στον κόσμο ζουν σε αγροτικές περιοχές όπου η ζωή των ανθρώπων εξαρτάται από τη γεωργία, την αλιεία ή τη δασοκομία.

Γι’ αυτό η μηδενική πείνα απαιτεί μετασχηματισμό της αγροτικής οικονομίας. Οι κυβερνήσεις πρέπει να δημιουργήσουν ευκαιρίες για μεγαλύτερες επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα στη γεωργία, ενισχύοντας παράλληλα προγράμματα κοινωνικής προστασίας για τους ευάλωτους πληθυσμούς και συνδέοντας τους παραγωγούς τροφίμων με τις αστικές περιοχές.

Οι μικροκαλλιεργητές πρέπει να υιοθετήσουν νέες, βιώσιμες γεωργικές μεθόδους για την αύξηση της παραγωγικότητας και του εισοδήματός τους. Αλλά η απασχόληση και η οικονομική ανάπτυξη δεν αρκούν, ειδικά για εκείνους που υποφέρουν από τις πολεμικές συγκρούσεις. Η άλλη όψη του νομίσματος είναι ότι 672 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από παχυσαρκία και άλλα 1,3 δισεκατομμύρια άτομα είναι υπέρβαρα. Η σπατάλη πόρων, όπως το νερό αλλά και των ίδιων των τροφίμων, αποτελούν ένα αδιαμφισβήτητο και θλιβερό γεγονός.

Σύμφωνα με τις τρέχουσες εκτιμήσεις, σε παγκόσμιο επίπεδο σπαταλάται ή χάνεται το 1/3 περίπου των τροφίμων που παράγονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρει ότι περίπου 88 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων σπαταλώνται ετησίως στην ΕΕ. Εκτιμάται ότι, εάν δεν ληφθούν πρόσθετα μέτρα ή δεν αναληφθούν δράσεις πρόληψης, η συνολική σπατάλη τροφίμων στην ΕΕ θα ανέλθει σε περίπου 126 εκατομμύρια τόνους το 2020. Ο FAO προέβη σε εκτίμηση του κόστους της σπατάλης τροφίμων σε παγκόσμια κλίμακα και διαπίστωσε ότι, επιπλέον του οικονομικού κόστους που εκτιμάται σε 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ΗΠΑ ετησίως (που αντιστοιχεί στην αξία των προϊόντων που σπαταλώνται και των επιδοτήσεων που καταβλήθηκαν για την παραγωγή τους), το περιβαλλοντικό κόστος (εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, λειψυδρία και διάβρωση) αγγίζει τα 700 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ περίπου.

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη δεσμεύθηκαν να επιτύχουν τον στόχο του υποδιπλασιασμού έως το 2030 της κατά κεφαλήν σπατάλης τροφίμων σε επίπεδο λιανικού εμπορίου και καταναλωτή και να μειώσουν τις απώλειες τροφίμων σε όλο το μήκος της αλυσίδας παραγωγής και εφοδιασμού. Οι μέχρι τώρα προσπάθειες όμως ακόμα δεν έχουν καταφέρει να φτάσουν στο επιθυμητό επίπεδο.

Παγκόσμια Ημέρα Τροφίμων & οι δράσεις για το μέλλον 

Ας σεβαστούμε την τροφή μας, τους ανθρώπους που την παράγουν καθώς και τους ανθρώπους που δεν έχουν αρκετή. Μπορούμε να αλλάξουμε την κατάσταση. Γιατί οι δράσεις μας είναι το μέλλον μας. Αναλάβετε κι εσείς δράση ακολουθώντας τις εξής 5 απλές συμβουλές για μείωση της σπατάλης τροφών στο νοικοκυριό σας:

1 Ψωνίστε έξυπνα

Φτιάξτε λίστα με τα ψώνια που χρειάζεται να κάνετε (τι και πόσο) και τηρείστε την. Να έχετε στο μυαλό σας να ψωνίσετε για μικρά χρονικά διαστήματα (εφοδιαστείτε μόνο αυτά που πρόκειται να καταναλώσετε σχετικά άμεσα). Προς αυτή την κατεύθυνση βοηθητικό είναι να έχετε προγραμματίσει τα γεύματα τα οποία πρόκειται να ακολουθήσουν το επόμενο διάστημα (σχέδιο γευμάτων και ενδιάμεσων). Υπολογίστε και τα πιθανά γεύματα «έξω». Φροντίστε να μην ψωνίζετε όταν πεινάτε, γιατί αυτό μπορεί να επηρεάσει τις ποσότητες που θα αγοράσετε.

2 Αποθηκεύστε σωστά

Τοποθετήστε τα «νέα» προϊόντα που φέρνετε σπίτι στο πίσω μέρος των ραφιών και μετακινείτε τα πιο παλιά μπροστά, ώστε να μην ξεμένουν στο πίσω μέρος και περάσει η ημερομηνία λήξης. Διατηρείστε τα τρόφιμα σε καλά κλειστά δοχεία, ώστε να προφυλαχθούν από δυσάρεστες μυρωδιές, ειδικά στο ψυγείο. Επίσης μην αποθηκεύετε μαζί προϊόντα που παράγουν αιθυλένιο και όσα είναι ευαίσθητα στο αιθυλένιο. Για παράδειγμα το μαρούλι, τα καρότα, το μπρόκολο που είναι ευαίσθητα στο αιθυλένιο αλλοιώνονται γρηγορότερα όταν αποθηκεύονται κοντά στα αχλάδια, μήλα, μπανάνες, αβοκάντο, ροδάκινα, δαμάσκηνα και άλλα προϊόντα που παράγουν αιθυλένιο. Επίσης ορισμένα φρούτα και λαχανικά είναι ευαίσθητα σε χαμηλές θερμοκρασίες εάν αποθηκεύονται κάτω από την κρίσιμη θερμοκρασία τους (ντομάτες, αγγούρια, πιπεριές, μανταρίνια κ.α.), ενώ κάποια δεν πρέπει να μπαίνουν καθόλου ψυγείο όπως το σκόρδο, το κρεμμύδι, οι ξηροί καρποί και η πατάτα.

3 Κατανοήστε την ημερομηνία λήξης

Οι 2 γνωστές σε όλους έννοιες σχετικά με την ημερομηνία λήξης είναι το «ανάλωση έως» και το «ανάλωση κατά προτίμηση πριν». Η ημερομηνία «ανάλωση έως» σε συσκευασμένα τρόφιμα μας λέει μέχρι πότε μπορούμε να φάμε αυτό το προϊόν. Μετά από αυτή την ημερομηνία τροφές όπως νωπό κρέας, τα γαλακτοκομικά και τα έτοιμα γεύματα μπορεί να μην είναι ασφαλείς για κατανάλωση. Για να αποφύγουμε τη σπατάλη αυτών των τροφών, θα πρέπει να τα αγοράζουμε όταν είναι απαραίτητο και στις ποσότητες που χρειαζόμαστε. Είναι καλύτερο να μην κρατάμε αποθέματα. Από την άλλη, οι ημερομηνίες «ανάλωση κατά προτίμηση πριν» είναι πιο ευέλικτες. Μετά από αυτή την ημερομηνία, τροφές όπως τα ξηρά φασόλια, οι φακές και τα ζυμαρικά, μπορούν να καταναλωθούν με ασφάλεια και να έχουμε εμπιστοσύνη στις αισθήσεις μας.

4 Μαγείρεμα και σωστή κατανάλωση φαγητού

Προσπαθήστε να ξαναχρησιμοποιήσετε τα υπολείμματα φαγητού πριν καταλήξουν στον κάδο.

Σερβίρετε μικρές μερίδες και ξαναγεμίστε τα πιάτα σας, αντί να πετάτε το φαγητό στα σκουπίδια το φαγητό που μένει στα πιάτα.

Χρησιμοποιήστε το φαγητό που έμεινε το βράδυ, για το μεσημεριανό της επόμενης ημέρας.

Καταψύξτε το φαγητό για αργότερα. Για νοστιμότερα αποτελέσματα, το καταψυγμένο φαγητό θα πρέπει να χρησιμοποιείται εντός τριών μηνών.

5 Κι αν μουχλιάσει το φαγητό;

Οι παρακάτω γενικοί κανόνες μπορούν να μας βοηθήσουν: Οι σκληρές τροφές καταναλώνονται με ασφάλεια εφόσον αφαιρεθεί το μουχλιασμένο μέρος μαζί με τη γύρω περιοχή. Οι τροφές αυτές περιλαμβάνουν σκληρά τυριά, σκληρά αλλαντικά (όπως το σαλάμι και το ζαμπόν) και σκληρά φρούτα και λαχανικά (όπως λάχανα, πιπεριές και διάφορες ρίζες).

Οι μαλακές τροφές θα πρέπει να πετιούνται μόλις αρχίζουν να μουχλιάζουν. Οι τροφές αυτές περιλαμβάνουν μαγειρεμένα φαγητά, μαλακά τυριά, γιαούρτια και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα, ψωμί, μαρμελάδες και μαλακά φρούτα και λαχανικά (όπως αγγούρια, ροδάκινα, ντομάτες, μούρα κλπ.). Και αυτό γιατί η μούχλα μπορεί να επεκταθεί στις μαλακές τροφές (και μπορεί να μην το προσέξουμε).

Μ’ αυτούς τους απλούς τρόπους μπορείτε να συμβάλλετε κι εσείς στο στόχο του#ZeroHunger

Μάθετε περισσότερα για τον Σύνδεσμο Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου 

στο http://cydadiet.org/ και στο Facebook, Cyprus Dietetic and Nutrition Association (CyDNA) https://www.facebook.com/CyDNA1999/?filter=2

Επίσης διαβάστε περισσότερα για την Παγκόσμια Ημέρα Τροφίμων και τους στόχους των Ηνωμένων Εθνών, κάνοντας κλικ εδώ:

https://www.moh.gov.cy/moh/sgl/sgl.nsf/all/51AE3F56EC3539E2C225832800401D76/$file/CA0147EN.pdf?openelement