Ξέρεις την ιστορία της φλαούνας; Εάν δεν την γνωρίζεις, σήμερα, η Κλινική Διαιτολόγος Ελένη Π. Ανδρέου αναλαμβάνει να περιγράψει την ιστορική πορεία της φλαούνας, την παράδοση και την διατροφική ανάλυση της… Και μας δίνει μια συνταγή με λιγότερες θερμίδες, που θα την υιοθετήσεις για το καλό της υγείας και της σιλουέτας σου…

Το Πάσχα είναι μια από τις πιο λαμπρές γιορτές τις Ορθοδοξίας και για εμάς τους Έλληνες ο εορτασμούς του συνοδεύεται με φαγοπότι. Σε κάθε τραπέζι θα δούμε την σούβλα-αρνάκι ή κατσικάκι-, μαγειρίτσα, τσουρέκια, και οπωσδήποτε σύμφωνα με την Κυπριακή παράδοση τις φλαούνες. Οι φλαούνες έχουν τις δικές τους ιδιαιτερότητες σε κάθε περιοχή της Κύπρου. Όμως, η βασική συνταγή είναι η ίδια. Τα κύρια χαρακτηριστικά όλων των φλαούνων είναι το μπόλικο ολόπαχο τυρί (συνήθως με 50% λιπαρά), χαλούμι (που είναι επίσης πλούσιο σε κορεσμένο λίπος), αυγά για να ενωθούν τα τυριά, αλεύρι, σουσάμι και σταφίδες (που είναι προαιρετικές).Μια ανάλυση θρεπτικής αξίας μια απλής συνταγής φλαούνας μας δείχνει ότι οι φλαούνες είναι ψηλές σε περιεκτικότητα πρωτεΐνης, υδατανθράκων, με ικανοποιητικές ποσότητες ασβεστίου, βιταμινών Α, Δ, Κ, Β12, και Β2, καλίου και σιδήρου. Παρόλα αυτά, είναι πλούσιες και σε περιεκτικότητα κορεσμένου λίπους (ζωικού), χοληστερόλης, νατρίου και θερμίδων. Έτσι, κατάχρηση τους μπορεί να συμβάλει στο πρόβλημα όσων πάσχουν από καρδιοπάθειες ή έχουν υψηλή χοληστερόλη, υψηλή αρτηριακή πίεση, είναι διαβητικοί ή έχουν πρόβλημα βάρους.

Φλαούνα και η ιστορία της καταγωγής της 

Η φλαούνα είναι παραδοσιακό κυπριακό πασχαλινό έδεσμα που καταναλώνεται μετά την Ανάσταση. Σύμφωνα με διάφορες εκδοχές η λέξη προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη παλάθη (παρασκεύασμα με ξηρά φρούτα) ή από τη συνώνυμη λατινική λέξη fladonis. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή η φλαούνα προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα φλάω (θλίβω). Τη λέξη φλαούνα τη συναντάμε και στην Αρκαδία και αναφέρεται στην πίτα που φτιάχνεται στην πλάκα και ψήνεται στα κάρβουνα. Στην Κύπρο αυτές οι πίτες λέγονται φλαούνες και σπανιότερα βλαούνες. Στην περιοχή του Καραβά ονομαζόταν φεσούδκια, ενώ στην Καρπασία ήταν γνωστά ως αφλαούνες. Στην Πάφο όμως, φτιάχνουν και την πασκιά, μια πασχαλινή πίτα με γέμιση. Οι «πασκιές», πήραν το όνομά τους από το Πάσχα. Η γέμισή τους αποτελείται από μικρά κομμάτια τηγανισμένου κρέατος, αρνιού ή κατσικιού, με κρεμμύδι, πιπέρι και κανέλα. Αυτό το κρέας ανακατεύεται με τον «φουκό», τη γέμιση των «φλαούνων». Συνήθως της δίνεται σχήμα μισοφέγγαρου. Οι φλαούνες παρασκευάζονται στην Κύπρο τουλάχιστον από τον 19ο αιώνα. Σύμφωνα με την παράδοση φτιάχνονταν κατά το Μεγάλο Σάββατο και στη συνέχεια μεταφέρονταν στις εκκλησίες και καταναλώνονταν μετά την Ανάσταση. Επίσης προσφέρονταν σε ξένους επισκέπτες και σε άτομα που δεν είχαν τη δυνατότητα να τα παρασκευάσουν οι ίδιοι (ηλικιωμένοι, άποροι κ.λ.π.). Οι φλαούνες είναι τρόφιμο που στις παλιότερες εποχές χρησιμοποιούταν για τη μετάβαση των πιστών από τη νηστεία στην κατανάλωση μη νηστίσιμων τροφών, χωρίς να δημιουργούνται στομαχικές διαταραχές. Μια φλαούνα αποτελείται από ειδικό τριμμένο τυρί (συνήθως ένα μείγμα από χαλλούμι, μυζήθρα, γραβιέρα και κεφαλοτύρι, προζύμι, αυγά, σταφίδες και διάφορα μυρωδικά όπως μαχλέπι, μαστίχα και δυόσμο. Μετά αλείφεται με αυγό, πασπαλίζεται με σουσάμι, και έπειτα ψήνεται στο φούρνο.Έχοντας τα πιο πάνω υπόψη θα σας δώσω μια διαφορετική φλαούνα (από το βιβλίο μου «Υγιεινές Συνταγές & Αρχές για μια Υγιεινή Διατροφή») με λιγότερο λίπος και ιδιαίτερα κορεσμένα λιπαρά, αλλά και θερμίδες στο μισό των παραδοσιακών φλαούνων. Θα σας αναφέρω επίσης τις θερμίδες και την ποσότητα λίπους των παραδοσιακών Κυπριακών Πασχαλινών εδεσμάτων. Επίσης, πιο κάτω θα βρείτε και τις διαβητικές ανταλλαγές / ισοδύναμα που αναλογούν στα ισοδύναμα φαγητά που πρέπει να αφαιρεθούν από το ημερήσιο διαιτολόγιο όσων προσέχουν, είτε όταν έχουν προβλήματα υγείας είτε λόγω βάρους. Έτσι για όλες και όλους εσάς που προσέχετε για τους δικούς σας λόγους θα σας δώσω πιο κάτω μια τροποποιημένη συνταγή φλαούνας με αναρή.

Φλαούνες με αναρή

Υλικά

Για τη ζύμη:  5 φλ. αλεύρι [(2 φλ. ολοσίταρο +3φλ. άσπρο/φαρίνα ή 5 φλ. χωριάτικο)

1 φλ. χυμό πορτοκάλι, νερό όσο χρειαστεί

 3 κουταλιές σούπας μαργαρίνη

4 κουταλάκια baking powder

 λίγη μαστίχα και λίγο μέχλεπι

1 φακελάκι βανίλια

(1 κουταλιά υποκατάστατου της ζάχαρης – προαιρετικό)

Για τη γέμιση: 1 κιλό αναρή (μισή με αλάτι και μισή χωρίς)

250 γρ. cottage cheese (ή 250 γρ. χαλούμι –δ, 8%-12%λιπαρά)

1 αυγό και 2 ασπράδια αυγού κτυπημένα με 1 κουταλάκι λάδι

λίγη μαστίχα, κανέλλα, μέχλεπι

½ φλ. δυόσμο, φρέσκο, ψιλοκομμένο

1 κουταλιά της σούπας αλεύρι ή σιμιγδάλι

½ φλ. σταφίδες, 3 κουταλάκια baking powder

 (2 κουτάλια υποκατάστατου ζάχαρης – προαιρετικό)

Για την επάλειψη φλαούνων: 1 αυγό, 2 κουταλιές σούπας σουσάμι

Εκτέλεση

Προετοιμάζουμε την γέμιση: Σε ένα μπολ λιώνουμε την αναρή και τρίβουμε το χαλούμι ή ανακατεύουμε το cottage cheese.  Προσθέτουμε το αυγό και τα ανακατεύουμε, τα επιπρόσθετα ασπράδια, το αλεύρι, το δυόσμο, την μαστίχα κοπανισμένη, την κανέλλα, το μέχλεπι. Βάζουμε το μπολ με την γέμιση στο ψυγείο και προσθέτουμε το baking powder στην ζύμη πριν γεμίσουμε τις φλαούνες.Ετοιμάζουμε τη ζύμη: Σε ένα άλλο μπολ βάζουμε το αλεύρι και το ζυμώνουμε με την μαργαρίνη και τον χυμό πορτοκαλιού. Προσθέτουμε σταδιακά τα άλλα υλικά με τελευταίο το baking powder. Αφήνουμε την ζύμη να φουσκώσει για 2 περίπου ώρες και πλάθουμε τις φλαούνες.Ανοίγουμε τις πίτες σε μέγεθος 17 εκ. x 17 εκ. και τις γεμίζουμε με δύο κουταλιές γέμιση. Τις αλείβουμε με το κτυπημένο αυγό και τις πασπαλίζουμε με το σουσάμι. Τις ψήνουμε σε μέτριο αλλά ζεστό φούρνο ή στον ξυλόφουρνο.

♥ Αυτή η συνταγή δίνει 20 περίπου φλαούνες μεγέθους 9 εκ. x 9 εκ. η κάθε μία 

Διατροφική ανάλυση

Μια μερίδα μερίδα φλαούνας με αναρή έχει 206 θερμίδες, 10 γρ. Υδατάνθρακες, 17 γρ. Πρωτεΐνες, 11 γρ. Λίπος και 70 mg Χοληστερόλη.

Διαβητικές Ανταλλαγές = 1 σλάις ψωμί + 30γρ. κρέας (40γρ. τυρί-δ) + 1κ/κι λάδι

Φλαούνα & οι διαφορές 

Τέλος, δείτε συγκριτικά την ποιοτική διαφορά των φλαούνων με αναρή και των συνηθισμένων, παραδοσιακών φλαούνων. Μια φλαούνα με αναρή μεγέθους 9 εκ. x 9 εκ. (90 γρ.) έχει  206 kcal θερμίδες, 10 γρ. υδατάνθρακες και 17 γρ. πρωτεΐνες. Αντίθετα, μια παραδοσιακή φλαούνα μεγέθους 9 εκ. x 9 εκ. έχει  525 kcal θερμίδες, 32 γρ. υδατάνθρακες και 28 γρ. πρωτεΐνες.

More info 

Η Δρ Ελένη Ανδρέου, RDΝ, LD, είναι Κλινική Διαιτολόγος, Καθηγήτρια Κλινικής Διαιτολογίας και Διατροφής Πανεπιστήμιου Λευκωσίας, Πρόεδρος Συνδέσμου Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου. eandreou@eleniandreou.diet.com

Πηγές

• «Φλαούνα: Ονομασία προέλευσης». Εικονικό Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής.
•  «Φλαούνα: Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος». Εικονικό Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής.
•   Thacker, Anita. Barton, Arlene (2012). Multicultural Handbook of Food, Nutrition and Dietetic. Chichester, West Sussex: Wiley-Blackwell, σελ. 298. ISBN 9781405173582.