Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις δημόσιας υγείας της εποχής μας. Κρυφός και ύπουλος – πολλές φορές χωρίς εμφανή συμπτώματα – μπορεί να επιφέρει σοβαρές επιπλοκές στην καρδιά, στα νεφρά, στα νεύρα και στην καθημερινότητα. Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητα “καταδικαστικός”… Με την πρόληψη, την εκπαίδευση και έναν υγιεινό τρόπο ζωής, είναι εφικτό να μειώσουμε τον κίνδυνο, να διαχειριστούμε τη νόσο και να ζήσουμε καλά. Σε αυτό το άρθρ, ο Δρ. Πάνος Γεωργιάδης θα σας εξηγήσει τι είναι ο διαβήτης, πώς διαγιγνώσκεται, ποιες είναι οι επιπλοκές, και τι μπορείτε να κάντεε για να τον προλάβετε ή να τον ελέγξετε αποτελεσματικά.

Τι είναι ο σακχαρώδης διαβήτης;

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια πάθηση κατά την οποία τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα (σάκχαρο) παραμένουν αυξημένα (υπεργλυκαιμία). Αυτό συμβαίνει επειδή είτε το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη, είτε η δράση της ινσουλίνης είναι μειωμένη, είτε και τα δύο.

Επιδημιολογικά δεδομένα

Σύμφωνα με την IDF (2024), περισσότεροι από 537 εκατομμύρια ενήλικες παγκοσμίως ζουν με διαβήτη – δηλαδή 1 στους 10. Ο αριθμός αυτός προβλέπεται να αυξηθεί στα 643 εκατομμύρια μέχρι το 2030 και στα 784 εκατομμύρια μέχρι το 2045, εάν δεν ληφθούν ουσιαστικά μέτρα πρόληψης. Στην Κύπρο, εκτιμάται ότι περίπου το 10% του ενήλικου πληθυσμού πάσχει από ΣΔ τύπου 2, ενώ σημαντικό ποσοστό παραμένει αδιάγνωστο.

Αίτια και τύποι σακχαρώδη διαβήτη

Ο διαβήτης χαρακτηρίζεται από χρόνια υπεργλυκαιμία λόγω διαταραχής στην έκκριση ή/και δράση της ινσουλίνης.
Διακρίνεται σε:

♦ Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1: Αυτοάνοση καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος, με απόλυτη έλλειψη ινσουλίνης.

♥ Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2: Συνδυασμός ινσουλινοαντίστασης και προοδευτικής μείωσης της παγκρεατικής λειτουργίας, που συνδέεται κυρίως με τον τρόπο ζωής (παχυσαρκία, καθιστική ζωή, κακή διατροφή). Υπάρχει όμως και η γενετική προδιάθεση (αυξημένος κίδυνος εμφάνισης σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό διαβήτη).

♦ Σακχαρώδης Διαβήτης Κύησης: Αποτελεί παροδική διαταραχή κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, που όμως, αυξάνει τον μελλοντικό κίνδυνο εμφάνισης Διαβήτη Τύπου 2.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη γίνεται με ανάλυση αίματος σε χημείο.

♦ Γλυκόζη νηστείας: Τιμή ≥ 126 mg/dL σε δύο ξεχωριστές μετρήσεις.

♥ Τιμή ≥ 200 mg/dL σε ασθενή με κλασικά συμπτώματα διαβήτη όπως πολυουρία πολυδιψία , απώλεια βάρους.

♦ ≥200  mg/dL μετά από φόρτιση με 75 γραμμάρια γλυκόζης.

Σακχαρώδης Διαβήτης & επιπλοκές

Η μακροχρόνια υπεργλυκαιμία μπορεί να προκαλέσει βλάβες στα αιμοφόρα αγγεία και στα νεύρα, οδηγώντας σε:

♦ Καρδιαγγειακά νοσήματα (έμφραγμα, εγκεφαλικό, περιφερικη αγγειοπάθεια, έλκη κάτω άκρων).

♥ Νεφροπάθεια, αμφιβληστροειδοπάθεια και νευροπάθεια.

♦ Αυξημένο κίνδυνο άνοιας και κατάθλιψης.

Ο ρόλος της πρόληψης και του τρόπου ζωής

Η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι ο διαβήτης τύπου 2 είναι σε μεγάλο βαθμό προλήψιμος.
Μελέτες όπως η Diabetes Prevention Program (DPP) και η Finnish Diabetes Prevention Study (DPS) έδειξαν ότι η απώλεια βάρους 5–8% και η ήπια άσκηση 150 λεπτά/εβδομάδα μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη μέχρι και  58%.

Βασικές παρεμβάσεις για την πρόληψη του σακχαρώδη διαβήτη

Μεσογειακή διατροφή: πλούσια σε φυτικές ίνες, ελαιόλαδο, φρούτα και λαχανικά.

Μείωση επεξεργασμένων υδατανθράκων και ζάχαρης.

Επαρκής ύπνος (7–8 ώρες) και μείωση χρόνιου στρες, καθώς η κορτιζόλη αυξάνει τη γλυκόζη αίματος.

Αποφυγή καθιστικής ζωής και ενίσχυση της καθημερινής κινητικότητας.

Η σημασία της ενημέρωσης

Η ενημέρωση και η εκπαίδευση του ασθενή αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στη διαχείριση της νόσου. Σύμφωνα με την American Diabetes Association (ADA, 2024), η συστηματική εκπαίδευση βελτιώνει:

• τον γλυκαιμικό έλεγχο (HbA1c),
• τη συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή,
• τη διατροφική συμπεριφορά,
• την ψυχολογική ευεξία και αυτοπεποίθηση.

Μήνυμα προς την κοινωνία

Ο σακχαρώδης διαβήτης δεν είναι μόνο ιατρική υπόθεση. Είναι κοινωνική πρόκληση που απαιτεί συλλογική δράση. Η ενημέρωση, η πρόληψη, η άσκηση και η ισορροπημένη διατροφή μπορούν να μειώσουν θεαματικά τη συχνότητα και τις επιπλοκές της νόσου.
Η υγιεινή ζωή είναι το καλύτερο «φάρμακο» – και η εκπαίδευση το ισχυρότερο εργαλείο για να τη διαδώσουμε.

More info

O Δρ. Πάνος Γεωργιάδης είναι Προσωπικός Ιατρός Ενηλίκων – Παθολόγος με δίπλωμα στο Διαβήτη. Θα τον βρείτε στην κλινική Saint George στην Πάφο, τηλ. 99995005