Ο προγραμματισμός της κυβέρνησης για τον Τομέα Υγείας όπως εξάγγειλε στον Ετήσιο Προγραμματισμό Διακυβέρνησης για το 2025 ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, περιλαβάνει μεταξύ άλλων, τη δημιουργία και εφαργμογή της Εθνικής Στρατηγικής Πρόληψης. Συγκεκριμένα, όπως εξήγγειλε ο ΠτΔ Τετάρτη 29 Ιανουαρίου 2025, στο πλαίσιο της εφαργμογής της στρατηγικής, θα γίνει διερεύνηση πληθυσμιακών ανιχνευτικών προγραμμάτων για τον καρκίνο του προστάτη, του τραχήλου της μήτρας, και του παχέος εντέρου. Με τη βοήθεια της Κλινικής Διαιτολόγου- Διατροφολόγου Νάταλης Παπαδάκη, σήμερα θα μάθετε περισσσότερα για αυτές τις μορφές καρκίνου και πως μπορείτε να πάρετε καλύτερα μέτρα πρόληψης.
Σύμφωνα με έρευνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ)(2024), 1 στους 5 ανθρώπους αναπτύσσουν καρκίνο στη ζωή τους, ενώ 1 στους 9 άνδρες και 1 στις 12 γυναίκες πεθαίνουν από τη νόσο. Ανά το παγκόσμιο, οι πιο συχνές μορφές καρκίνου με σειρά εμφάνισης τήνουν να είναι ο καρκίνος του πνεύμονα (με ποσοστό εμφάνισης 12.4% όλων των νέων περιστατικών), ο καρκίνος του μαστού (11.6%), ο καρκίνος του παχέος εντέρου (9.6%), ο καρκίνος του προστάτη (7.3%) και ο καρκίνος του στομάχου με ποσοστό εμφάνισης 4.9% όλων των νέων περιστατικών (ΠΟΥ, 2024). Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Μητρώο Ανισοτήτων για τον Καρκίνο (2023), η Κύπρος το 2020 συγκριτικά με άλλες Ευρωπαικές χώρες, είχε ψηλότερο ποσοστό εμφάνισης καρκίνου με το μέσο όρο της Κύπρου να φτάνει τα 639 περιστατικά ετησίως αντί 569 σε άλλες Ευρωπαικές χώρες. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τις στατιστικές αυτές, οι κύριες αιτίες θνησιμότητας από καρκίνο στη Κύπρο μεταξύ των ανδρών ήταν ο καρκίνος του πνεύμονα, του προστάτη και του παχέος εντέρου, ενώ μεταξύ των γυναικών ήταν ο καρκίνος του μαστού, ο καρκίνος του πνεύμονα και του παχέος εντέρου.Έρευνες έχουν επίσης δείξει ότι η Κύπρος σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρωπαικής Ένωσης (ΕΕ), έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης από καρκίνο και συγκεκριμένα στο καρκίνου τραχήλου της μήτρας, το ποσοστό επιβίωσης στη Κύπρο φτάνει το 73% σε αντίθεση με άλλες Ευρωπαικές χώρες όπου το ποσοστό επιβίωσης φτάνει το 64%. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν, που το Υπουργείο Υγείας αναγνωρίζοντας τα ποσοστά εμφάνισης και την ύψιστη σημασία για καλύτερη πρόληψη, έχει βάλει σαν στόχο, την ανάπτυξη πληθυσμιακού προγράμματος για την καλύτερη πρόληψη του καρκίνου του προστάτη, τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου.
Πάντως, ανεξάρτητα από τον τύπο του όγκου και το στάδιο του καρκίνου της νόσου, η έγκαιρη ανίχνευση σε όλες τις περιπτώσεις μειώνει σημαντικά τη θνησιμότητα από τη νόσο. Κι αυτό γιατί ο εντοπισμός του καρκίνου σε πρώιμο στάδιο, επιφέρει μεγαλύτερα ποσοστά επιβίωσης αν ο/η ασθενής ξεκινήσει να λαμβάνει την αρμόδια θεραπεία έγκαιρα.
Αν και αποτελεί τη δεύτερη συχνότερη ογκολογική πάθηση στους άνδρες, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτό το είδος καρκίνου διαφέρει από άλλες μορφές καθώς εξελίσσεται πολύ αργά και στα αρχικά στάδια, ο ασθενής μπορεί να μην παρουσιάσει καθόλου συμπτώματα. Ωστόσο οι μελέτες έχουν δείξει ότι ο έγκαιρος εντοπισμός του καρκίνου του προστάτη, επιφέρει μεγάλα ποσοστά επιτυχίας στη θεραπεία με μειωμένο ποσοστό μετάστασης σε άλλα μέρη του σώματος.
Παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου:
Συμπτώματα τα οποία μπορεί να εμφανίσει ο ασθενής με καρκίνο του προστάτη: Ανεξήγητη απώλεια βάρους, αίμα στα ούρα ή στο σπέρμα, συχνοουρία, πόνος στα κόκκαλα, επώδυνη εκσπερμάτωση και δυσκολία στην έναρξη ούρησης.
Για καλύτερη πρόληψη του καρκίνου του προστάτη καλό θα ήταν να:
Αναφορικά με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) το 2022 δήλωσε ότι είναι “ο καρκίνος που μπορούμε να εξαλείψουμε”, αφού ένα μεγάλο ποσοστό επιβίωσης εξηγείται στην έγκαιρη εντόπιση και στην καλύτερη πρόληψη. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το εμβόλιο HPV προλαμβάνει τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας προστατεύοντας τις ασθενείς από τους πιο κοινούς τύπους HPV, οι οποίοι εμφανίζονται στις 9 από τις 10 περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ο εμβολιασμός κατά του HPV συνιστάται σε ηλικία 9-14 ετών αφού η έγκαιρη ανίχνευση μπορεί και να βελτιώσει σημαντικά τις πιθανότητες επιτυχούς θεραπείας ακόμη και να αποτρέψει τυχόν πρώιμες αλλαγές των κυττάρων από το να γίνουν κακοήθεις. Σε πιο μεγάλες ηλικίες, ο καλύτερος τρόπος για να εντοπιστεί έγκαιρα ο (πλέον-εξελιγμένος) καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, είναι μέσω τακτικών προληπτικών ελέγχων με Παπ τεστ ή HPV τεστ σε ασθενείς από 21 ετών (American Cancer Society).
Παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας:
Συμπτώματα τα οποία μπορεί να εμφανίσει η ασθενής με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας:
♦ Υιοθετήστε μια διατροφή με υψηλή κατανάλωση σε φρούτα και λαχανικά: Διατροφικά μοτίβα με χαμηλά επίπεδα θρεπτικών συστατικών που βρέθηκαν να συσχετίζονται με φρούτα και λαχανικά (όπως η βιταμίνη Α και το λυκοπένιο που περιέχεται στις ντομάτες), βρέθηκαν να έχουν αυξημένο ρίσκο για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
♥ Bεβαιωθείτε ότι έχετε επαρκή επίπεδα στο αίμα φυλλικού οξέος και άλλων βιταμινών του συμπλέγματος Β. Κι αυτό γιατί σε ανεπαρκή επίπεδα μπορεί και να χρειαστεί να λάβετε προσωρινά συμπλήρωμα.
♣ Αποφύγετε την κατανάλωση του αλκοόλ: Έρευνες έχουν δείξει ότι γυναίκες που καταναλώνουν τακτικά αλκοόλ είναι σε σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου σε σύγκριση με εκείνες που καταναλώνουν λιγότερο ή καθόλου.
«Η αλήθεια είναι ότι όλοι κινδυνεύουν από καρκίνο του παχέος εντέρου», σύμφωνα με Γαστρεντερολόγο από το Mayo Clinic (2024) της Αμερικής. Παρα το γεγονός ότι ο καρκίνος του παχέος εντέρου τήνει να εμφανίζεται σε ασθενείς άνω των 65 ετών, σύμφωνα με το πανεπιστήμιο Yale University (2024) όλο και περισσότερο διαπιστώνεται ότι αυξάνονται τα νέα περιστατικά σε καρκίνο του παχέος εντέρου και εμφανίζονται σε ακόμη πιο νεαρούς ασθενείς των ηλικιών 20, 30 και 40 ετών. Αν και οι ερευνητές του Yale University (2024) δε μπορούν ακόμη να εξηγήσουν ξεκάθαρα τα αίτια για αυτό το νέο ανοδικό κύμα σε νέα περιστατικά στους νεαρούς, θεωρίες τήνουν να σχετίζουν την αύξηση σε καρκίνο του παχέος εντέρου με την καθιστική ζωή, σε συνδυασμό με άλλους πολλαπλούς παράγοντες όπως την αυξημένη κατανάλωση τροφίμων με αυξημένη επεξεργασία και ψηλά σε ‘κακά’ λιπαρά, με αποτέλεσμα τη διαφοροποίηση γενετικού υλικού, τη μειωμένη κατανάλωση τροφών ψηλών σε φυτικές ίνες, τα υψηλά ποσοστά παχυσαρκίας και την αυξημένη κατανάλωση αλκοολ. Ταυτόχρονα σύμφωνα με το Mayo Clinic (2024), τα τελευταία 50 χρόνια άλλαξε πολύ η επεξεργασία του φαγητού μας, με την εμφάνιση των υπερ-επεξεργασμένων φαγητών και κατά συνέπεια οι αλλαγές αυτές ίσως οδήγησαν και σε αλλαγές στα βακτήρια του εντέρου έτσι ώστε το μικροβίωμα του εντέρου να μην είναι και τόσο προστατευτικό όσο κάποτε.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) τα ακόλουθα συμπτώματα μπορεί να εμφανίσει ο ασθενής με καρκίνο του παχέος εντέρου: Αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου όπως διάρροια, δυσκοιλιότητα ή στένωση των κοπράνων. Αίμα στα κόπρανα (αιμορραγία από το ορθό). Κοιλιακές κράμπες (πόνος ή φούσκωμα που δεν υποχωρούν). Ανεξήγητη και απότομη απώλεια βάρους. Συνεχής αδυναμία/κούραση και έλλειψη ενέργειας, ακόμη και με αρκετή ξεκούραση. Σιδηροπενική αναιμία λόγω χρόνιας αιμορραγίας, που προκαλεί κόπωση, αδυναμία και ωχρότητα στο πρόσωπο. Βέβαια, αυτά τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν αρκετά συχνά και σε άτομα που δεν πάσχουν από καρκίνο. Ως εκ τούτου είναι μέγιστης σημασίας εάν ένας ασθενής εμφανίζει τα πιο πάνω συμπτώματα να παρακολουθείται από ένα ή και περισσότερους επαγγελματίες υγείας, όπως Κλινικό Διαιτολόγο και Γαστρεντερολόγο για να βοηθήσουν στην έγκαιρη εντόπιση της αιτιολογίας των συμπτωμάτων, ανάλογα με την ευρύτερη κλινική εικόνα.
Παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου:
⇒ Ηλικία: Η συχνότητα εμφάνισης της νόσου αυξάνεται με την ηλικία ενώ οι περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζονται σε άτομα ηλικίας των 50 ετών και άνω.
⇔ Φυλή: Οι έγχρωμοι άνδρες τήνουν να έχουν την υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου
⇒ Κληρονομικότητα: Ο καρκίνος του παχέος εντέρου φαίνεται να εμφανίζεται κατά 25% σε ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό καθώς σύμφωνα με στατιστικές, ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται εάν ο/η ασθενής έχει ένα ή περισσότερους συγγενείς πρώτου βαθμού που να έχουν καρκίνο του παχέος εντέρου.
⇔ Διατροφή: Πολυάριθμες μελέτες έχουν εντοπίσει συσχετίσεις μεταξύ της διατροφής και της ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου, συγκεκριμένα με την αυξημένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος, συγκεκριμένων μοτίβων διατροφής, και αυξημένης κατανάλωσης αλκοόλ.
♦ Αποφύγετε εντελώς το αλκοόλ. Σύμφωνα με τις επίσημες Ευρωπαικές προδιαγραφές του Ευρωπαϊκού Συλλόγου Ιατρικής Ογκολογίας, το αλκοόλ βρέθηκε όχι απλά να συσχετίζεται αλλά να είναι άμεσα συνδεδεμένο με 7 διαφορετικούς τύπους καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του λάρυγγα, του σκυκωτιού, του καρκίνου του μαστού, μέχρι και του παχέος εντέρου.♥ Ακολουθείστε την Μεσογειακή Διατροφή. Σύμφωνα με έρευνα του 2023 από το Harvard Medical Scchool, η Μεσογειακή Διατροφή βρέθηκε να μειώνει το ρίσκο για καρκίνο του παχέος εντέρου κατά 28%, σε σύγκριση με άλλες δίαιτες, σε έρευνα που διεξάχθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο με 110,800 συμμετάσχοντες.
♣ Αποφύγετε το κάπνισμα. Σύμφωνα με έρευνες που έχουν διεξαχθεί από το American Association for Cancer Research (2007), η καύση του καπνού βρέθηκε να παράγει πολυάριθμες γονιδιοτοξικές και καρκινογόνες ουσίες, που σαν αποτέλεσμα μπορούν να προκαλέσουν μη-αναστρέψιμη βλάβη στον βλεννογόνο του παχέος εντέρου είτε μέσω της κυκλοφορίας του αίματος είτε μέσω άμεσης επαφής μετά από κατάποση με σάλιο. Αναφορικά με το ρίσκο εμφάνισης καρκίνου, το κάπνισμα αυξάνει το ρίσκο λόγω του ότι οι καπνιστές έχουν περισσότερη πιθανότητα να αναπτύξουν μεγαλύτερους και πολυάριθμους πολύποδες στο παχέος έντερο. Επιπλέον οι βαρείς καπνιστές αυξάνουν περαιτέρω τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου κατά έως και 61%. Αναφορικά με την επιδείνωση καρκίνου μετά από μία διάγνωση, σε συγκεντρωτική ανάλυση 11 μελετών που διεξάγηκε το 2021 με 12 000 συμμετάσχοντες, το κάπνισμα βρέθηκε να σχετίζεται ισχυρά με τη χειρότερη επιβίωση ασθενών με καρκίνο. Άλλες έρευνες επίσης βρήκαν ότι μέχρι και η θνησιμότητα 30 ημερών σε καπνιστές συγκριτικά με μη-καπνιστές, βρέθηκε να είναι αυξημένη στους καπνιστές κατά 49%-100% περισσότερο σε σύγκριση με τους μη-καπνιστές.
♦ Διατηρήστε ένα καλό σωματικό βάρος με τακτική άσκηση. Σύμφωνα με ερευνητές του American Cancer Society, ασθενείς με περισσότερη ακινησία και καθιστική ζωή τήνουν να έχουν αναπτύξει περισσότερο-επιθετικούς όγκους με αυτή την επιδείνωση πιθανότατα να συσχετίζεται με τα επίπεδα ινσουλίνης και γλυκόζης στο αίμα και τη μειωμένη περισταλτική κίνηση λόγω ακινησίας.
♥ Μην παραλείπετε τις τακτικές προληπτικές εξετάσεις. Η έγκαιρη εντόπιση αυξάνει τα ποσοστά επιβίωσης της νόσου αφού σύμφωνα με το Mayo Clinic (2024) της Αμερικής, τα ποσοστά 5-ετής επιβίωσης με έγκαιρη εντόπιση καρκίνου στο παχύ έντερο ή στο ορθό φτάνουν το 90% ή και περισσότερο σε σύγκριση με 15% ή λιγότερο αν ανιχνευτούν αυτοί οι τύποι καρκίνου αργότερα και έχει την ευκαιρία ο καρκίνος να προχωρήσει πέρα από το παχέος έντερο ή τον ορθό. Τέλος, στις περισσότερες περιπτώσεις λόγω του ότι οι πολύποδες στο έντερο δεν προκαλούν συμπτώματα, είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν πολύποδες χωρίς να το γνωρίζετε. Σύμφωνα με τα παραπάνω, η έναρξη του προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου του παχέος εντέρου θεωρείται πολύ σημαντική και δεν πρέπει να παραλείπεται στη συνιστώμενη ηλικία των 45 χρονών και άνω.
Η Νάταλη Παπαδάκη, MSc BSc BSc, RD είναι Εγγεγραμμένη Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος (ΓΕΣΥ). Εργάζεται στη Λευκωσία ως κλινική διαιτολόγος – διατροφολόγος για τον Ειδικό Παθολόγο Ογκολόγο Δρ. Γιώργο Άστρα, του «Astras Oncology Network» και διατηρεί ιδιωτικό γραφείο στη Λευκωσία.
Ο ρόλος του Κλινικού Διαιτολόγου για τους καρκινοπαθείς
Tags: Διατροφή, διατροφικά tips, Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου, Καρκίνος του Προστάτη, Καρκίνος του τραχήλου, Παράγοντες κινδύνου, πρόληψη, συμπτώματα
Θέλετε να χάσετε τα κιλά των γιορτών χωρίς κόπο; Οι…
Μπορεί η λέξη λυκοπένιο να μην σου λέει τίποτα απολύτως.…
Λεμονάκι μυρωδάτο, πεντανόστιμο & υγιεινό… Ναι είναι από τα πιο…