Το «Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ)» ή αλλιώς σπαστική κολίτιδα τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πλέον τόσο κοινό ανά το παγκόσμιο. Το ΣΕΕ αποτελεί μια διαταραχή που διαταράσσει το γαστρεντερικό σύστημα και κυρίως τον Δυτικό πληθυσμό. Η Διαιτολόγος/ Διατροφολόγος Παυλίνα Θεοδώρου εξηγεί ότι η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση, αλλά και η προσαρμογή μιας κατάλληλης θεραπείας είναι απόλυτα αναγκαίοι τρόποι για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.

Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου «ΣΕΕ» (Irritable Bowel Syndrome (IBS)) είναι μια από τις πιο κοινές νόσους του πεπτικού συστήματος γνωστή και ως εντερική διαταραχή. Χαρακτηρίζεται από διαταραγμένες αλλαγές στις κινήσεις του εντέρου, συνοδευόμενες από κοιλιακό άλγος και άλλα συμπτώματα που αποκαλούν ενδείξεις του συνδρόμου [3]. Σημαντικό να αναφερθεί ότι συμπεριλαμβάνει και μια από τις πιο περίπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ έντερου και εγκεφάλου [1].

Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου και η διάγνωση του

Κατά μέσο όρο με βάση έγκυρων και πρόσφατων επιστημονικών μελετών, 1 από τα 7 άτομα πάσχει από Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου έχοντας κατά συνέπεια γαστρεντερικά προβλήματα στην καθημερινότητα του. Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να συντελεί στην άμεση θεραπεία ή στην μείωση εξέλιξης της διαταραχής. Μια σωστή και ολοκληρώμενη διάγνωση συμπεριλαμβάνει την ολική αξιολόγηση του ασθενή από έναν εγκεκριμένο κλινικό Διαιτολόγο. Θα γίνει μια λεπτομερής συζήτηση για την εξασφάλιση ιατρικού ιστορικού, διατροφικών δεδομένων, συνηθειών, κληρονομικού υπόβαθρου, αλλά και ψυχολογικής κατάστασης όπως η παρουσία πιθανού στρες. Ακόμη θα πρέπει να εξαληφθούν κατά την διάγνωση τυχόν παράλληλες διαταραχές που μπορεί να επηρεάσουν. Τέλος μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαγνωστικά τέστ, όπως η κολονοσκόπηση, αναλύσεις αίματος, έλεγχος για αντισώματα κοιλιοκάκης ή η χρήση των διαγνωστικών κριτηρίων της Ρώμης ΙV [11]. Τώρα εάν βασιστούμε στα ανανεωμένα διαγνωστικά κριτήρια της  Ρώμης ΙV (π.χ. Bristol Tool Chart), ανά το παγκόσμιο φθάνει στο 3,8%-12% από το οποίο 60-70% αντιστοιχεί σε γυναίκες, κάτω των 50 ετών [1]

Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου & τα συμπτώματα του 

Υπάρχουν 3 τύποι του ΣΕΕ: ΣΕΕ με δυσκοιλιότητα, ΣΕΕ με διάρροια και ΣΕΕ με εναλασσόμενη διάρροια και δυσκοιλιότητα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι παρατηρείται μια ποικιλία συμπτωμάτων: Κοιλιακό άλγος που συνήθως μπορεί να εξαλιφθέι αμέσως μετά την κένωση, ο μετεωρισμός/αέρια, πόνος στην μέση, αίσθημα γρήγορου κορεσμού, ναυτία. Αλλά και διαταραγμένες κενώσεις και αλλάγες στις συνηθείς κινήσεις του εντέρου, δυσκολία κένωσης παρά την ανάγκη και πιθανή παρουσία βλέννας στα κόπρανα [1,4].

Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου & τα αίτια του 

To Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου μπορεί να προκληθεί από αρκετούς παράγοντες και μερικά αίτια συμπεριλαμβάνουν οι ορμονικές ανωμαλίες που μπορεί να υπάρχουν λόγω του καθημερινού στρες [9]. Επιβαρρυντικοί είναι και οι έντονοι και επίμονοι περιόδοι κόπωσης, τα προβλήματα στην λειτουργία του άξονα εγκεφάλου και γαστρεντερικού συστήματος. Επίσης ευθείνεται και η αυξημένη σπλαχνική ευαισθησία, η μειωμένη φυσική δραστηριότητα ή και οι διαταραγμένες διαταραχές κινητικότητας. Σημαντικό παράγοντα κινδύνου όμως αποτελεί και η διατροφή [1]!

Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου & οι τρόποι αντιμετώπισης 

Σίγουρα η θεραπεία για αυτό το σύνδρομο είναι απαραίτητη έτσι ώστε να μπορούν να μειωθεί σημαντικά η συχνότητα της, μειώνοντας παράλληλα και τις σύνοδες διαταραχές που εμπλέκονται. Σύμφωνα με ανασκόπηση μεταναλύσεων που έχει διεξαχθεί, δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη προσέγγιση που να μπορεί να αποτελέσει το αντίδοτο προς την κατάσταση αυτή. Το μόνο που υπάρχει και θα πρέπει να τηρήται εξατομικευμένα ανάλογα με τον τύπο και τα συμπτώματα που παρουσίαζει ο ασθενής θα πρέπει να δίνεται και η απαραίτητη σημασία στους 3 αυτούς τομείς, την διατροφή, την ψυχολογική θεραπέια συμπεριλαμβανόμενου την φυσική δραστηριότητα και την φαρμακευτική αγωγή αν και εφόσον χρειαστεί [3,5].

Διατροφή! Ο χρυσός πυλώνας σαν μέρος της θεραπείας του ΣΕΕ

Αρκετά άτομα θα παρατηρήσουν εξάρσεις ή συμπτώματα με την κατάναλωση συγκεκριμένων τροφίμων. Τα ίδια τρόφιμα όμως μπορεί για κάποιο άλλο άτομο με ΣΕΕ να μην ισχυεί το ίδιο. Με βάση επίκαιρων επιστημονικών μελετών που έχουν αναλυθεί για την διατροφή την οποία θα πρέπει κανείς με ΣΕΕ να τηρεί, παρατηρείται η ανάγκη για την τήρηση της  διατροφής χαμηλή στα τρόφιμα «FODMAP (Ζυμώσιμοι Ολιγοσακχαρίτες, Δισακχαρίτες, Μονοσακχαρίτες και Πολυόλες)». Πρόκειται για τρόφιμα με ανεπαρκώς απορροφούμενους υδατάνθρακες βραχείας αλύσου ή και στην δίαιτα ελεύθερης σε γλουτένη παρά την τήρηση μιας κοινής διατροφής [4,8].Η λειτουργία αυτών των συγκεκριμένων προτύπων επικεντρώνεται περισσότερο και πιο στοχευμένα στην μείωση του κοιλιακού πόνου και των φουσκωμάτων. Επίσης, σε μια πρόσφατη Βέλγικη μελέτη του 2022, παρουσιάστηκαν ενδείξεις για ένα πιθανό παθοφυσιολογικό μηχανισμό που μπορεί να προκαλέσει συγκεκριμένα συμπτώματα μετά την πρόσληψη μεμονομένων τροφίμων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα τρόφιμα με γλουτένη ή την παρουσία ισταμίνης-1 σε τρόφιμα όπως γαλακτοκομικά, φυστίκια, πορτοκάλι, άγουρη μπανάνα, μελιτζάνα και όσπρια, όπως φακές ή ρεβύθια που μπορεί να χειροτερέψει την συμπτωματολογία.

Τα τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται

Το πλάνο με αποκλεισμό των FODMAP τροφίμων πραγματοποιείται με την συνένεση του κλινικού διαιτολόγου ή γαστρεντολόγου και μπορεί να διαρκέσει από 2 εβδομάδες μέχρι και 6. Τα κυριότερα τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται είναι τα λιπαρά φαγητά (τηγανητά, πίτσα, λουκάνικα, κίτρινα τυριά κ.τ.λ.) που αυξάνουν τις εντερικές συσπάσεις. Επίσης, τα γαλακτοκομικά προϊόντα λόγω πιθανής δυσανεξίας στην λακτόζη, οι σπόροι και το αλεύρι ολικής αλέσεως, τα ωμά φρούτα και όσα περιέχουν κουκούτσι. Κάποια λαχανικά επίσης, όπως κρεμμύδι, πιπεριά, μελιτζάνα, λάχανο, κουνουπίδι, μπρόκολο, φασόλια κ.τ.λ. Ακόμη μερικές φορές ένοχα τρόφιμα αποτελούν και οι γλυκαντικές ουσίες, αφού οδηγούν στην περεταίτω πρόκληση αερίων. Επίσης, ορισμένα ροφήματα όπως αναψυκτικά, αλκοόλ και καφές. Επιπλέον, τρόφιμα που οδηγούν στην έξαρση του προβλήματος αποτελούν μερικά μπαχαρικά, όπως το τσίλι ή το σκόρδο, οι ξηροί καρποί και η σοκολάτα. Μια καλή λύση για την παρακολούθηση της κατανάλωσης γευμάτων του ασθενή θα ήταν η καταγραφή ημερολογίου τροφίμων με το τι καταναλώθηκε, σε τι ποσότητα, τι μπαχαρικά υπήρχαν, τι αίσθημα υπήρξε, κ.τ.λ. [2].

Τα τρόφιμα που πρέπει να προτιμούνται για τη Διαχείριση του ΣΕΕ

Αντιθέτως τα τρόφιμα που πρέπει να προτιμούνται είναι αυτά με φυτικές ίνες (προσοχή για διάρροια/δυσκοιλιότητα) όπως το ψύλλιο (διαλυτές) και όχι το σιτάρι τύπου bran (αδιάλυτες), τα προβιοτικά σε τρόφιμα όπως το κεφίρ, το κατσικίσιο γιαούρτι, οι πίκλες και η μίσο σούπα. Έτσι μπορεί να είναι πιο αντιληπτό τι φταίει με αποτελέσμα να μειωθεί ή να αποκλειστεί προσωρινά η πρόσληψη του για την εξάλειψη των συμπτωμάτων.Επακόλουθη θεραπεία αποτελεί και η βελτίωση του ψυχολογικού τομέα μέσω της γνωσιακής συμπεριφοτικής θεραπέιας που βοηθά κατά 60-80% στην μείωση συμπτωμάτων μέσω αλλαγής της συμπεριφοράς και σκέψεων [2]. Μέρος της θεραπείας αυτής είναι και η ένταξη φυσικής δραστηριότητας [10] έτσι ώστε το μυαλό να μπορεί να ξεφύγει από το πρόβλημα και να ξεχασθεί. Αυτό μπορεί να γίνει και με συγκεκριμένες δραστηριότητες όπως η Yoga, το Pilates, ο διαλογισμός και η θεραπεία χαλάρωσης, υπνοθεραπεία κ.α. για τουλάχιστον 20-60 λεπτά, 3-4 φορές την εβδομάδα [7]. Τελευταία επιλογή αποτελεί η συνταγογράφηση φαρμακευτικής αγωγής όπως τα αντισπασμωδικά, τα προ-εκκριτικά φάρμακα, και τα πρεβιοτικά/προβιοτικά/συμβιοτικά για την μεταβολή του εντερικού μικροβιώματος [4,6].

Όταν τηρηθούν όλα τα πιο πάνω δεν υπάρχει περίπτωση να μην παρατηρηθεί κάποια πρόοδος αναφορικά με την εξάλιψη των συμπτωμάτων και άρα και βελτίωση της καθημερινότητας του ατόμου. Πρέπει λοιπόν, να αναπτυχθεί η ευαισθητοποιήση για την άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος. Έτσι θα μπορεί να γίνεται έγκαιρη πρόληψη πριν την εμφάνιση περεταίρω ανωμαλιών του γαστρεντερικού συστήματος.

More info 

Η Παυλίνα Θεοδώρου είναι Διαιτολόγος/ Διατροφολόγος

Ενεργό μέλος του ΣυΔιΚυ CyDNA, CyRBFSTD

Θα την εντοπίσεις στα social media 

https://www.facebook.com/pavlina.theodorou

https://www.instagram.com/nutripath.by.pavlinatheodorou/

Λίστα Αναφορών

[1] Bellini, M., Tonarelli, S., Nagy, A. G., Pancetti, A., Costa, F., Ricchiuti, A., de Bortoli, N., Mosca, M., Marchi, S., & Rossi, A. (2020). Low FODMAP Diet: Evidence, Doubts, and Hopes. Nutrients, 12(1), 148. https://doi.org/10.3390/nu12010148

[2] Bertin, L., Zanconato, M., Crepaldi, M., Marasco, G., Cremon, C., Barbara, G., Barberio, B., Zingone, F., & Savarino, E. V. (2024). The Role of the FODMAP Diet in IBS. Nutrients, 16(3), 370. https://doi.org/10.3390/nu16030370

[3] Camilleri M. (2018). Management Options for Irritable Bowel Syndrome. Mayo Clinic proceedings, 93(12), 1858–1872. https://doi.org/10.1016/j.mayocp.2018.04.032

[4] El-Salhy, M., Hatlebakk, J. G., & Hausken, T. (2019). Diet in Irritable Bowel Syndrome (IBS): Interaction with Gut Microbiota and Gut Hormones. Nutrients, 11(8), 1824. https://doi.org/10.3390/nu11081824 

[5] Ford AC, et al., (2018). ACG Task Force on Management of Irritable Bowel Syndrome. American College of gastroenterology Monograph on Management of Irritable Bowel Syndrome. Am J Gastroenterol, 1(113), 1-18.

[6] Galica, A. N., Galica, R., & Dumitrașcu, D. L. (2022). Diet, fibers, and probiotics for irritable bowel syndrome. Journal of medicine and life, 15(2), 174–179. https://doi.org/10.25122/jml-2022-0028 

[7] Jacobs, J. P., Gupta, A., Bhatt, R. R., Brawer, J., Gao, K., Tillisch, K., Lagishetty, V., Firth, R., Gudleski, G. D., Ellingson, B. M., Labus, J. S., Naliboff, B. D., Lackner, J. M., & Mayer, E. A. (2021). Cognitive behavioral therapy for irritable bowel syndrome induces bidirectional alterations in the brain-gut-microbiome axis associated with gastrointestinal symptom improvement. Microbiome, 9(1), 236. https://doi.org/10.1186/s40168-021-01188-6

[8] Manning, L. P., Yao, C. K., & Biesiekierski, J. R. (2020). Therapy of IBS: Is a Low FODMAP Diet the Answer?. Frontiers in psychiatry, 11, 865. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2020.00865

[9] Qin, H. Y., Cheng, C. W., Tang, X. D., & Bian, Z. X. (2014). Impact of psychological stress on irritable bowel syndrome. World journal of gastroenterology, 20(39), 14126–14131. https://doi.org/10.3748/wjg.v20.i39.14126

[10] Radziszewska, M., Smarkusz-Zarzecka, J., & Ostrowska, L. (2023). Nutrition, Physical Activity and Supplementation in Irritable Bowel Syndrome. Nutrients, 15(16), 3662. https://doi.org/10.3390/nu15163662

[11] Sperber A.D., Bangdiwala S.I., Drossman D.A., Ghoshal U.C., Simren M., Tack J., Whitehead W.E., Dumitrascu D.L., Fang X., Fukudo S., et al. Worldwide Prevalence and Burden of Functional Gastrointestinal Disorders, Results of Rome Foundation Global Study. Gastroenterology. 2021;160:99–114.e3. doi: 10.1053/j.gastro.2020.04.014.

Διάβασε ακόμη ένα άρθρο της Παυλίνας Θεοδώρου εδώ ⇓

Τελικά η μπανάνα παχαίνει;