Η σκόνη που παρατηρείται τις τελευταίες ημέρες στην ατμόσφαιρα έχει υπολογιστεί σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις. Γι’ αυτό δεν πρέπει να την αγνοείς… Ίσα- ίσα, επειδή οι πιθανές επιπτώσεις στην υγεία μας είναι αρκετές, καλό είναι να ενημερωθείς και να φροντίσεις να αποφεύγεις τις άσκοπες μετακινήσεις σε ανοιχτούς χώρους ή στην ύπαιθρο. 

Σύμφωνα με τις μετρήσεις των επίγειων Σταθμών του Δικτύου Παρακολούθησης της Ποιότητας Αέρα του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας, τις τελευταίες ημέρες παρατηρούνται υψηλές συγκεντρώσεις σκόνης στην ατμόσφαιρα. Μάλιστα, επειδή η σκόνη περιέχει μικρού μεγέθους εισπνεύσιμα σωματίδια, που πιθανόν να έχουν αρνητική επίδραση στην ανθρώπινη υγεία, το κοινό και ιδιαίτερα οι ευάλωτες ομάδες πληθυσμού (παιδιά, ηλικιωμένοι και ασθενείς) προτρέπονται να αποφεύγουν να κυκλοφορούν σε ανοικτούς χώρους μέχρι να απομακρυνθεί το φαινόμενο από την Κύπρο. Επιπρόσθετα, οι εργοδότες πρέπει να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα (οργανωτικά ή και τεχνικά), αφού εκτιμήσουν τους κινδύνους για τους εργοδοτούμενους τους που βρίσκονται σε ανοικτούς χώρους και οι εργαζόμενοι σε τέτοιους χώρους συστήνεται όπως χρησιμοποιούν κατάλληλα μέσα προσωπικής προστασίας. Ενημερωτικά, οι τελευταίες ωριαίες τιμές συγκέντρωσης σκόνης που μετρήθηκαν στις 17:00 μ.μ. (χθες 4/4/2022) στις ακόλουθες περιοχές ήταν:

Λευκωσία:                          207.7   μg/m3

Λεμεσός:                            162.9  μg/m3

Λάρνακα:                           163.9  μg/m3

Παραλίμνι:                         159.1   μg/m3

Πάφος:                               145.7  μg/m3

Ζύγι:                                      130.2  μg/m3

Αγία Μαρίνα Ξυλιάτου:       165.7   μg/m3

Σημείωσε ότι «σκόνη» σημαίνει εισπνεύσιμα αιωρούμενα σωματίδια στην ατμόσφαιρα με διάμετρο μικρότερη των 10 μm (PM10). Σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία η οριακή τιμή αναφέρεται στη μέση ημερήσια τιμή και δεν πρέπει να ξεπερνάει την τιμή των 50 μg/m3 (μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο). Περισσότερες πληροφορίες και συνεχής, άμεση ενημέρωση για τα αποτελέσματα των ωριαίων μετρήσεων, βρίσκονται στην ιστοσελίδα www.airquality.gov.cy   και στην εφαρμογή ”Air Quality Cyprus”, η οποία μπορεί να εγκατασταθεί δωρεάν σε κινητό τηλέφωνο.

Η σκόνη & η υγεία μας

Ένας ενήλικας χρειάζεται περισσότερα από 10000 λίτρα αέρα κάθε μέρα, αναπνέοντας περίπου 20000 φορές. Άρα, η ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία και επηρεάζει την ποιότητα ζωής μας. H ατμοσφαιρική ρύπανση θεωρείται υπεύθυνη για μεγάλο αριθμό θανάτων, αλλά και ασθενειών του αναπνευστικού/καρδιαγγειακού συστήματος, σε παγκόσμιο επίπεδο. Σήμερα, η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει σημαντικά την υγεία και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων, ειδικά των κατοίκων αστικών κέντρων.

Εδώ η εικόνα παρουσιάζει σχηματικά βασικές επιπτώσεις στην υγεία κάποιων ατμοσφαιρικών ρύπων.

Πηγή: EEA Signals 2013 — Every breath we take. Improving air quality in Europe, European Environment Agency.

Περισσότερες πληροφορίες για τις επιδράσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία μπορούν να βρεθούν σε εξειδικευμένες επιστημονικές έρευνες, αποτελέσματα των οποίων διατίθενται και μέσω διαδικτύου. Οι ακόλουθες δημοσιεύσεις αναφέρονται για λόγους ενημέρωσης και μόνο, και το ότι συμπεριλαμβάνονται εδώ δεν σημαίνει ότι εκφράζουν την επίσημη άποψη του  Κλάδου Ποιότητας Αέρα και Στρατηγικού Σχεδιασμού (ΚΠΑΣΣ) ή ότι συνδέονται με τον ΚΠΑΣΣ με οποιονδήποτε τρόπο.

Κατσουγιάννη Κ., Αναλυτής Α., Σαμόλη Ε. και Τουλούμη Γ., Επιδράσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία και συνέργεια με μετεωρολογικούς παράγοντες: Αποτελέσματα επιδημιολογικών μελετών

Δες εδώ το σχετικό βίντεο για την ατμοσφαιρική ρύπανση

Ο αέρας που βρίσκεται γύρω μας είναι απαραίτητος για την αναπνοή, στην οποία στηρίζουμε την ύπαρξή μας. Η ποιότητα του αέρα σχετίζεται άμεσα με το περιεχόμενό του σε ατμοσφαιρικούς ρύπους που είναι επιβλαβείς για τον άνθρωπο και έχουν αρνητική επίδραση και στο περιβάλλον. Η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να οδηγήσει σε αναπνευστικά προβλήματα, να επιδεινώσει την κατάσταση υγείας ατόμων που πάσχουν από καρδιοαναπνευστικές παθήσεις και αλλεργίες, και να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό σε νευρολογικό, αναπαραγωγικό, και αναπτυξιακό επίπεδο.

Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον “ευάλωτο” πληθυσμό, όπως τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι έγκυες γυναίκες, οι πάσχοντες από αναπνευστικά/ καρδιαγγειακά προβλήματα και οι έχοντες αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό σύστημα. Επίσης, οι άνθρωποι που εργάζονται στο ύπαιθρο, και ιδιαίτερα αυτοί που εμπλέκονται σε σωματική δραστηριότητα μεγάλης έντασης (αθλητισμός), μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε αυξημένες συγκεντρώσεις ρύπων στην ατμόσφαιρα.

Σκόνη και Αιωρούμενα Σωματίδια (Α.Σ.)

Ο ρύπος που ονομάζουμε Αιωρούμενα Σωματίδια (Α.Σ.) είναι ουσιαστικά ένα μείγμα στερεών και υγρών σωματιδίων με διαφορετικές διαστάσεις. Παρά το γεγονός ότι δεν πρόκειται για σφαιρικά σωματίδια αλλά για συσσωματώματα ακανόνιστου σχήματος, η μέση διάμετρός τους (που επιστημονικά ονομάζεται αεροδυναμική διάμετρος) τα κατατάσσει ως εξής:

♦ Αυτά που έχουν μέση διάμετρο μικρότερη ή ίση των 10 μm (μία ανθρώπινη τρίχα έχει μέση διάμετρο 50-60 μm, δηλαδή 50-60 εκατομμυριοστά του μέτρου). Περιλαμβάνουν όλα τα σωματίδια μικρότερης διαμέτρου, και περιληπτικά αναφέρονται ως ΑΣ10. Πρόκειται για σωματίδια που κατακάθονται στη γη σχετικά γρήγορα λόγω του βάρους τους. Χωρίζονται σε υποκατηγορίες, ως ακολούθως:

• Αυτά που έχουν διάμετρο μεταξύ 2.5 μm και 10μm (ονομάζονται συνήθως αδρά ή χονδρόκοκκα εισπνεύσιμα αιωρούμενα σωματίδια).
• Αυτά που έχουν διάμετρο κάτω των 2.5 μm (ονομάζονται συνήθως λεπτά ή λεπτόκοκκα αναπνεύσιμα αιωρούμενα σωματίδια). Περιλαμβάνουν όλα τα σωματίδια μικρότερης διαμέτρου, και περιληπτικά αναφέρονται ως ΑΣ2.5 και παραμένουν στην ατμόσφαιρα περισσότερο από τα ΑΣ10.
• Αυτά που έχουν διάμετρο μικρότερη από 1μm (ονομάζονται υπέρλεπτα).

Πηγές

Τα Αιωρούμενα Σωματίδια (Α.Σ.) παράγονται από ανθρωπογενείς και φυσικές δραστηριότητες, και μπορεί να περιέχουν διάφορες οργανικές και ανόργανες ενώσεις, ενώ ίσως περιλαμβάνουν και βιολογικούς παράγοντες όπως αερομεταφερόμενη γύρη. Τα Α.Σ. ανθρωπογενούς προέλευσης παράγονται κυρίως από διαδικασίες καύσης και από μηχανικές διεργασίες, και συνδέονται άμεσα με εκπομπές από την κυκλοφορία και βιομηχανικές δραστηριότητες. Στην περίπτωση των Α.Σ. φυσικής προέλευσης, βασικός παράγοντας επίδρασης για την Κύπρο είναι η σκόνη της Σαχάρας, ενώ τα σταγονίδια θαλασσινού νερού δύνανται επίσης να συμβάλλουν στα επίπεδα σωματιδίων στον αέρα.

Σκόνη και Επιπτώσεις 

Πληροφοριακά θα πρέπει να ξέρεις ότι τα Αιωρούμενα Σωματίδια (Α.Σ.) εναποτίθενται κυρίως στους πνεύμονες και με την πάροδο του χρόνου επιφέρουν σοβαρές βλάβες στην υγεία. Η υπερβολική και μακροχρόνια έκθεση στα Αιωρούμενα Σωματίδια (Α.Σ.) συμβάλλει στη δημιουργία χρόνιων αναπνευστικών προβλημάτων σε ενήλικες και παιδιά, μπορεί να επιδεινώσει καταστάσεις άσθματος,  ή και να αυξήσει τον κίνδυνο για αρρυθμίες, καρδιακή ανακοπή και πρόωρο θάνατο. Διάφορες μελέτες συνδέουν τα επίπεδα των Α.Σ. με τις αυξημένες εισαγωγές στα νοσοκομεία και ειδικά στο τμήμα πρώτων βοηθειών. Τα παιδιά, τα άτομα που πάσχουν από άσθμα ή έχουν καρδιολογικά προβλήματα και οι ηλικιωμένοι είναι οι ομάδες του πληθυσμού που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στην έκθεση σε ιδιαίτερα υψηλές συγκεντρώσεις Α.Σ. στην ατμόσφαιρα. Όσο πιο μικρά είναι τα σωματίδια τόσο μεγαλύτερη η επικινδυνότητά τους (λόγω του βάθους διείσδυσης στο αναπνευστικό μας σύστημα), η οποία πάντως εξαρτάται και από τη σύστασή τους. Σημείωσε επίσης ότι τα Αιωρούμενα Σωματίδια (Α.Σ.) που προέρχονται από την κυκλοφορία έχουν ενοχοποιηθεί για την αύξηση προβλημάτων αναπνοής σε παιδιά, ενώ σχετίζονται με τη συχνότητα εμφάνισης άσθματος.

Σκόνη & Μακροπρόθεσμη Έκθεση

Οι άνθρωποι που ζουν για μακρύ χρονικό διάστημα (για χρόνια) σε περιοχές που παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα συγκέντρωσης Α.Σ., χαρακτηρίζονται από αυξημένη συχνότητα εμφάνισης προβλημάτων υγείας, όπως η μειωμένη λειτουργία των πνευμόνων και η ανάπτυξη χρόνιας βρογχίτιδας. Συγκεντρώσεις Α.Σ. (ιδιαίτερα των λεγόμενων λεπτών, δηλαδή των ΑΣ2.5), όπως αυτές που συναντούμε σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες έχουν συνδεθεί με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου των πνευμόνων και ακόμη και πρόωρο θάνατο.

Σημείωση: Οι όποιες βιβλιογραφικές αναφορές χρησιμοποιούνται στην επίσημη σελίδα  https://www.airquality.dli.mlsi.gov.cy  έχουν χαρακτήρα ενημέρωσης και μόνο, και δεν πρέπει να θεωρηθούν ότι εκφράζουν την επίσημη άποψη του  Κλάδος Ποιότητας Αέρα και Στρατηγικού Σχεδιασμού (ΚΠΑΣΣ) ή ότι συνδέονται με τον ΚΠΑΣΣ με οποιονδήποτε τρόπο.

Πηγές: https://www.airquality.dli.mlsi.gov.cy/el 

European Environment Agency Air Quality Report, 2013