Ο Άη Βασίλης έρχεται… Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, σ’ ολόκληρο τον κόσμο, τα παιδιά κρεμούν τις κάλτσες τους και περιμένουν με λαχτάρα τον Άη Βασίλη… Προικισμένος με εξαιρετικές δυνάμεις, δεν έχει τους ανθρώπινους περιορισμούς, μπορεί να κάνει το γύρο του κόσμου μέσα σε μία και μόνη νύχτα και δεν έχει καμιά δυσκολία να βρίσκεται ταυτόχρονα σε αμέτρητα μέρη.

Η ιστορία του Αγίου Βασιλείου, επισκόπου Καισαρείας, ο οποίος ίδρυσε στην περιοχή του νοσοκομεία, γηροκομεία, ορφανοτροφεία και κατέβαλε κάθε προσπάθεια για την ανακούφιση των «φτωχών και αδυνάτων», είναι, γενικά, γνωστή. Πώς, όμως, συνδέεται το όνομά του με την πρωτοχρονιάτικη βασιλόπιτα; Ας δούμε τι λέει η ιστορία και η παράδοση. Ο Άγιος, ο Μέγας Βασίλειος, τη μνήμη του οποίου εορτάζουμε δύο φορές μέσα στον Ιανουάριο. Μια την Πρωτοχρονιά και μια στις 30 του μηνός, μαζί με τους Τρεις Ιεράρχες. «Άη Βασίλης έρχεται… από την Καισαρεία…”, όπως λένε τα κάλαντα του λαού μας, προσδιορίζουν τον τόπο καταγωγής και διακονίας ενός πραγματικού ανθρώπου του Θεού, που έγινε παγκόσμιο σύμβολο, αγάπης και προσφοράς, εξ αιτίας του νεογέννητου Χριστού πρώτα, που ανέδειξε Αγίους σαν τον Άη Βασίλη. Χάρη στον Άγιο Βασίλειο οι μεγάλοι έχουν μια ευκαιρία να δείξουν έλεος και φιλανθρωπία και τα παιδιά του κόσμου να “δουν” τις επιθυμίες τους να γίνονται πραγματικότητα. Χάρη στον Άη Βασίλη, η ανθρωπότητα για λίγες ημέρες αλλάζει ύφος, γίνεται πιο ανθρώπινη, πιο χαρούμενη. Ο Άη Βασίλης λοιπόν ΥΠΑΡΧΕΙ με την έννοια ότι αν και δεν ζει σωματικά το πνεύμα του περιτριγυρίζει τις καρδιές μας κάθε Πρωτοχρονιά.

Ο πραγματικός Άη Βασίλης

Πως ήταν όμως, ο Άη Βασίλης; Ας δούμε τι μας λένε οι αρχαίοι συγγραφείς μας. Ο Άγιος Βασίλειος γεννήθηκε στην Νεοκαισάρεια το 330μ.Χ. περίπου, (όλες οι περιοχές που αναφέρουμε ήταν κάποτε ελληνικές ενώ σήμερα ανήκουν στην Τουρκία). Σπούδασε στην Αθήνα σε φιλοσοφικές σχολές μαζί με τον φίλο του Άγιο Γρηγόριο τον θεολόγο. Ήταν πολύ ψηλός και πολύ αδύνατος, είχε σκούρο δέρμα και χλωμό, είχε επίσης κοντά μαλλιά και μακριά μαύρα γενιά με λιγοστές λευκές τρίχες, είχε μακριά μύτη και τα φρύδια του ήταν τοξοειδή, τα μάτια του ήταν σκούρα και η ματιά του βαθειά και ερευνητική, το μέτωπό του ήταν μεγάλο και ήταν μονίμως ζαρωμένο.

Η οικογένεια του Άη Βασίλη ήταν στ’ αλήθεια μια οικογένεια Αγίων, είχε παππού μάρτυρα, τα αδέλφια του Γρηγόριος ήταν επίσκοπος Νύσσης και Πέτρος επίσκοπος Σεβάστειας και ο ίδιος επίσκοπος Καισαρείας, οι αδελφές του ήταν όλες αφιερωμένες στον Θεό, με πρώτη την Αγία και σοφή Μακρίνα που ήταν αυτή που επηρέασε τον Άη Βασίλη να στραφεί στην χριστιανική πίστη. Τον Πατέρα του τον έλεγαν και αυτόν Βασίλειο και ήταν ρήτορας, την μητέρα του την έλεγαν Εμέλεια και ήταν πολύ σοφή και αγία γυναίκα. Η οικογένεια του Αγίου Βασιλείου είχε 11 παιδιά (5 αγόρια – 6 κορίτσια) και όλοι διακρίθηκαν στου Χριστού την πίστη. Ο Άγιος Βασίλειος πέθανε σε ηλικία 48 ετών, τον Δεκέμβριο του 378 μ.Χ., κηδεύτηκε την 1η Ιανουαρίου του 379 μ.Χ. και γι’ αυτό την πρωτοχρονιά γιορτάζουμε την μνήμη του.

Ο Άη Βασίλης και το έργο του 

Ο Άη Βασίλης στα 48 χρόνια που έζησε, έκαμε τόσα πολλά για τους ανθρώπους, γι’ αυτό και η ιστορία τον ονόμασε Μέγα όσο ακόμα ζούσε. Πρώτα- πρώτα μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς δεν κράτησε τίποτα για τον εαυτό του. Από πολύ νέος γύμναζε τον εαυτό του στο πνεύμα και τον έβαζε σε σκληραγωγίες και όπως λένε άλλο δρόμο δεν γνώριζε εκτός αυτόν που οδηγούσε στο πανεπιστήμιο και στην εκκλησία. Σε μεγάλες επιδημίες που ταλαιπωρούσαν τον λαό αυτός ήταν παρών και βοηθούσε σωματικά και ψυχικά διδάσκοντας την πίστη του Χριστού. Ο Άη Βασίλης ήταν πολύ αυστηρός με αυτούς που ξέφευγαν από την σωστή πίστη, έλεγε και έγραφε την αλήθεια θαρραλέα και μάλιστα δεν δίστασε να ελέγξει ακόμη και αυτοκράτορες.

Συμπλήρωσε με ευχές την Θεία Λειτουργία που ακούμε αυτές τις ημέρες στην εκκλησία και φέρει το όνομά του (Λειτουργία Αγίου Βασιλείου), έγραψε πολλά βιβλία για την καθοδήγηση των χριστιανών ίδρυσε πολλά μοναστήρια, όπου αρκετοί μαθητές του αφιερώθηκαν στον Θεό. Το πιο σπουδαίο του έργο όμως ήταν η οργάνωση της ελεημοσύνης και φιλανθρωπίας στην επαρχία του, έφτιαξε κοντά στην Καισάρεια μια ολόκληρη πόλη από φιλανθρωπικά ιδρύματα, γηροκομεία, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, ορφανοτροφεία κ.α. Ίδρυσε και καθιέρωσε την διανομή αγαθών τρόφιμα ρούχα, χρήματα και κάθε είδους βοήθεια σε φτωχές οικογένειες άπορους κ.λπ.

Η πόλη αυτή ονομάσθηκε Βασιλειάδα. Φανταστείτε τι ανακούφιση θα ένιωθαν τότε οι φτωχοί, τα ορφανά, οι γέροι, οι ταξιδιώτες, η Καισάρεια είχε γίνει μια μεγάλη οικογένεια με πατέρα τον Άγιο Βασίλειο τον επίσκοπό της. Τον αγαπούσαν τόσο πολύ που στην κηδεία του σημειώθηκαν λιποθυμίες και θάνατοι! Αυτός ήταν ο Άγιος Βασίλιος από την Καισαρεία, που πάντα θα ζει μέσα στις καρδιές μας και θα μας θυμίζει με το έργο του ότι πρέπει να είμαστε όλοι εμείς οι άνθρωποι μικροί και μεγάλοι αγαπημένοι.

Το έθιμο της Βασιλόπιτας

Την εποχή του Αγίου Βασιλείου στο Βυζάντιο βασίλευε ο Ιουλιανός, που ήταν και συμμαθητής του Άη Βασίλη. Ο Ιουλιανός αγαπούσε την φιλοσοφία και τους ψεύτικους θεούς και μισούσε τον Χριστιανισμό, ο Άγιος Βασίλειος δεν του χαρίσθηκε γι’ αυτό και ο Βασιλιάς ζητούσε αφορμή να τον ταπεινώσει. Όταν το Βυζάντιο κήρυξε τον πόλεμο στην Περσία ο Ιουλιανός πέρασε με τον στρατό του από την Καισαρεία. Τότε διέταξε να φορολογήσουν όλη την επαρχία και τα χρήματα αυτά θα τα έπαιρνε επιστρέφοντας για την Κωνσταντινούπολη. Έτσι, οι κάτοικοι αναγκάσθηκαν να δίνουν ότι είχε ο καθένας χρυσαφικά νομίσματα κ.λπ. Ο Θεός όμως, τιμώρησε τον Ιουλιανό, ο οποίος  σκοτώθηκε άδοξα σε μια μάχη στον πόλεμο με τους Πέρσες. Έτσι δεν ξαναπέρασε ποτέ από την Καισάρεια.

Τότε ο Άγιος Βασίλιος έδωσε εντολή και από τα μαζεμένα χρυσαφικά τα μισά να δοθούν στους φτωχούς ένα μικρό μέρος κράτησε για τις ανάγκες των ιδρυμάτων της Βασιλειάδος, τα υπόλοιπα τα μοίρασε στους κατοίκους με ένα πρωτότυπο τρόπο, έδωσε εντολή να ζυμώσουν ψωμιά και σε κάθε ψωμί, έβαλε από ένα νόμισμα ή χρυσαφικό μέσα κατόπιν τα μοίρασε στα σπίτια, έτσι τρώγοντας οι κάτοικοι τα ψωμιά όλο και κάτι έβρισκαν μέσα. Έτσι, γεννήθηκε το έθιμο της πίτας που ονομάσθηκε βασιλόπιτα.

Ο Άη Βασίλης απ’ άκρου σ’ άκρου της γης

Γνωστός ως «Πατέρας των Χριστουγέννων» στους Άγγλους, «Περ Νοέλ» στους Γάλλους, «Σίντερκλάους» στους Ολλανδούς και «Χριστκίντλ» για τους Γερμανούς… Αλλά και οι Ασιάτες έχουν τον δικό τους Άγιο Βασίλη: Οι Κινέζοι έχουν τον Λαμ Κουνγκ Κουνγκ, που σημαίνει Καλός γερο-Πατέρας, και οι Ιάπωνες έχουν τον Χοτέισο, που έχει… μάτια και μπροστά και πίσω από το κεφάλι του και φέρνει μια μεγάλη σακούλα με παιχνίδια. Στην Ιταλία, την παραμονή των Επιφανείων, η καλή μικρή μάγισσα Μπεφάνα κατεβαίνει από την καμινάδα καβάλα σε μια σκούπα και γεμίζει με παιχνίδια τα παπούτσια των καλών μικρών Ιταλών και Ιταλίδων.

Ο μύθος του Άη Βασίλη & ο Σάντα Κλάους

Παραδόξως στον πλανήτη μας στη διανομή των δώρων στα παιδιά, εμπλέκονται δύο ορθόδοξοι Άγιοι, δύο διαφορετικά πρόσωπα, που και οι δύο ήταν Έλληνες και οι δύο ήταν επίσκοποι. Έτσι για τις χώρες της Δύσης αυτός που φέρνει τα δώρα στους φτωχούς και τα παιδιά είναι ο Άγιος Νικόλαος ή Σάντα Κλάους, όπως λέγεται στη γλώσσα τους, που εμείς γιορτάζουμε στις 6 Δεκεμβρίου και τον θεωρούμε προστάτη των Ναυτικών. Στην ιστορία του Αγίου Νικολάου ως προστάτη των φτωχών και των παιδιών, οι λαοί του βορρά Ολλανδοί, Φιλανδοί κ.λ.π. ανάμιξαν και στοιχεία από αρχαιότερους μύθους, όπως τα ξωτικά, το άστρο του βορρά, το έλκηθρο, κ.λ.π.

Έτσι, με τον καιρό έφθασε και σε μας, ο μύθος του Σάντα Κλάους… Μιλάμε για τον ευτραφή τύπο με στρογγυλά γυαλιά και λευκή γενειάδα, με κόκκινη στολή και μαγικές ικανότητες. Κατοικεί στον Βόρειο Πόλο και περιστοιχίζεται από νεράιδες του χιονιού και ξωτικά. Πρόκειται για μια πραγματικά γοητευτική ιστορία… Ωστόσο, τα παιδιά, μα και οι μεγάλοι, πρέπει να αντιληφθούμε ότι ουδεμία σχέση έχει με τους πραγματικούς αγίους μας, τον Άγιο Βασίλη και τον Άγιο Νικόλα, που ήταν ασκητές.

Ταξίδεψε έστω και νοητά στο Ροβανιέμι της Φιλανδίας όπου βρίσκεται το χωριό του Άη Βασίλη κάνοντας κλικ εδώ ⇓

Αναζητάμε τον Άη Βασίλη στο Ροβανιέμι