Αντικαρκινικές ιδιότητες σε βότανα & μπαχαρικά. Το είπαμε και χθες… Ναι, αρκετά  βότανα και μπαχαρικά διακρίνονται για τις αντικαρκινικές ιδιότητές τους. Μάλιστα, οι σύγχρονες έρευνες επιβεβαιώνουν τη συμβολή φυσικών ουσιών από βότανα και μπαχαρικά στην αντικαρκινική προστασία. Ανακάλυψε τώρα τη σύνδεση επιστήμης και φύσης σε όσα αναφέρει πιο κάτω η Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Νάταλη Παπαδάκη. Κι έτσι θα μάθεις ποια μπορείς να συμπεριλάβεις στην καθημερινή διατροφή σου.

Αντικαρκινικές ιδιότητες: Τα βότανα και τα μπαχαρικά που υποστηρίζονται από έρευνες

Ανακάλυψε πιο κάτω 5 από τα κορυφαία βότανα και μπαχαρικά που υποστηρίζονται επιστημονικά για τις τεκμηριωμένες αντικαρκινικές ιδιότητες τους. Μάθε επίσης, ποιος είναι ο ρόλος τους στην πρόληψη και καταπολέμηση ορισμένων μορφών καρκίνου.

Αντικαρκινικές ιδιότητες του τζίντζερ

Το φύλλο του τζίντζερ χρησιμοποιείται από καιρό ως λαχανικό, τσάι και φυτικό συμπλήρωμα. Οι φαρμακολογικές του ιδιότητες ωστόσο, είναι ακόμη ελάχιστα κατανοητές και ειδικά οι αντικαρκινικές του ιδιότητες. Εργαστηριακές έρευνες όμως, έδειξαν ότι το τζίντζερ φαίνεται να μπορεί να ρυθμίσει μια ποικιλία οδών κυτταρικής σηματοδότησης που συνδέονται με τον καρκίνο. Σε έρευνα του 2015, το τζίντζερ βρέθηκε να ενεργοποιεί την AMPK, έναν θετικό ρυθμιστή της αυτοφαγίας (μία μορφή κυτταρικής νέκρωσης όπου τα κύτταρα αυτό-καταστρέφονται). Ανέστειλε επίσης το mTOR, έναν αρνητικό αυτοφαγικό ρυθμιστή. Σε άλλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2014, βρέθηκε ότι η έκθεση του τζίντζερ σε ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου, μείωσε τη βιωσιμότητα των καρκινικών κυττάρων. Κκαι προκάλεσε απόπτωση (νέκρωση από σύνολο κυττάρων), μάλιστα με δοσο-εξαρτώμενο τρόπο – δηλαδή με αυξημένη δοσολογία βρέθηκε αυξημένη απόπτωση. Συγκριτικά, σε άλλη έρευνα που διεξήχθηκε σε ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος (2015), βρέθηκε ότι το τζίντζερ κατέστειλε την εξέλιξη του κυτταρικού κύκλου. Κατά συνέπεια, προκάλεσε τον θάνατο των καρκινικών κυττάρων σε καρκίνο του παγκρέατος. Αναφορικά με τον υποκείμενο μηχανισμό υπέυθυνο για αυτή τη νέκρωση, βρέθηκε ότι τα καρκινικά κύτταρα δεν υπέστησαν απόπτωση, αλλά “αυτόση”- μία άλλη χαρακτηριστική μορφή κυτταρικού θανάτου που είναι συνδεδεμένη με ένα συγκεκριμένο είδος αυτοφαγίας.  Οι περισσότερες μελέτες έχουν δείξει ότι το τζίντζερ έχει αντικαρκινική δράση κυρίως σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού, του γαστρεντερικού συστήματος, καρκίνο του δέρματος και καρκίνο του πνεύμονα.

Το κύμινο έχει τις δικές του αντικαρκινικές ιδιότητες 

Το κύμινο μαζί με τον κουρκουμά είναι επίσης ακόμη ένα από τα αντικαρκινικά μπαχαρικά τα οποία υποστηρίζει το Harvard Health της Αμερικής (2016), ότι σε συνδυασμό με μία καρκινική θεραπεία και μια υγειινή διατροφή, πιθανώς να μπορεί να προσφέρει αντικαρκινικές ιδιότητες. Το κύριο δραστικό συστατικό που υπάρχει στον σπόρο του κύμινου είναι η θυμοκινόνη, ακόμη ένα από τα συστατικά που βοηθά στην μείωση της φλεγμονής (2010) αλλά και στη μείωση της σύνθεσης του VEGF, της κυκλίνης D1 και του BclxL αλλάζοντας με αυτό τον τρόπο την κυτταρική διαίρεση των καρκινικών κυττάρων (2008).Μελέτες επίσης βρήκαν ότι το κύμινο και συγκεκριμένα η θυμοκινόνη, μπορεί να προλαμβάνει τον καρκίνο του προστάτη αναστέλλοντας την αγγειογένεση του όγκου (2008). Άλλες έρευνες έδειξαν ότι μπορεί να βοηθήσει και στον καρκίνο του μαστού απενεργοποιώντας το γονίδιο MCF-7 του καρκίνου του μαστού (2005). Σε πιο πρόσφατη έρευνα που διεξήχθηκε το 2023, βρέθηκε ότι το κύμινο μπορεί να προκαλέσει απόπτωση στα κύτταρα MG63 και να αναστήλει αποτελεσματικά τα καρκινικά κύτταρα προκαλώντας προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο. Ταυτόχρονα, το εκχύλισμα από σπόρους κύμινου βρέθηκε να έχει αξιοσημείωτες βακτηριοκτόνες ιδιότητες έναντι λοιμώξεων που είναι ανθεκτικές στα φάρμακα.

Κουρκουμάς/ Turmeric

Σύμφωνα με πολυάριθμες μελέτες που έχουν διεξαχθεί ερευνώντας τις αντικαρκινικές ιδιότητες της κουρκουμίνης, ο κουρκουμάς φαίνεται να είναι υποσχόμενος υποψήφιος στο μέλλον για πιθανή ανάπτυξη αντικαρκινικής πρόληψης και θεραπείας (Μαyo Clinic, Harvard Health). Αυτό ωφείλεται στη πιθανή ικανότητα της κουρκουμίνης να εμπλέκεται σε πολλαπλά μονοπάτια σηματοδότησης στην καρκινογένεση, καταστολή της μετάστασης και ισχυρής αντιοξειδωτικής δράσης, όπως επίσης στοχεύοντας επιγενετικούς μηχανισμούς, με τη μεθυλίωση του DNA για παράδειγμα (2021). Σε προκαταρτικές έρευνες, η κουρκουμίνη φαίνεται να μπορεί να ρυθμίσει επιγενετικά συμβάντα που είναι απορυθμισμένα στα καρκινικά κύτταρα, όπως επίσης να συμμετάσχει στην αναστροφή αλλαγμένων προτύπων μεθυλίωσης του DNA συγκεκριμένα στον καρκίνο του μαστού που είναι ο πιο συχνά διαγνωσμένος καρκίνος πλέον στις γυναίκες. Αν και οι μελέτες σε ανθρώπους για τις αντικαρκινικές ιδιότητες της κουρκουμίνης βρίσκονται ακόμη σε πρώιμα στάδια, η κουρκουμίνη διερευνάται ως θεραπεία καρκίνου εν μέρει επειδή πιθανόν να επιβραδύνει την εξάπλωση του καρκίνου έμμεσα μειώνοντας τη φλεγμονή, πιθανόν να κάνει τη χημειοθεραπεία πιο αποτελεσματική και να προστατεύει τα υγιή κύτταρα από βλάβες από την ακτινοθεραπεία. Αυτά τα αποτελέσματα όμως είναι εργαστηριακά και τα περισσότερα παρουσιάζονται από έρευνες στα ζώα. Σύμφωνα με το Mayo Clinic της Αμερικής (2024), δεν υπάρχουν ακόμη αρκετά στοιχεία που να προτείνουν την κουρκουμίνη για την πρόληψη ή τη θεραπεία του καρκίνου, αλλά οι έρευνες είναι σε εξέλιξη.Αξίζει να σημειωθεί ότι η κουρκουμίνη παρεμβαίνει σε ορισμένα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων φαρμάκων χημειοθεραπείας γι’ αυτό όπως πάντα, ένας/μία ασθενής προτού εντάξει ένα νέο συμπλήρωμα ή βότανο στη καθημερινότητά του, καλό θα ήταν να ενημερώσει τον Ειδικό Ογκολόγο που τον/την παρακολουθεί, πριν χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε φυτικό συμπλήρωμα. Σύμφωνα με το Cancer Research UK, κάποιες από τις παρενέργειες του κουρκουμά περιλαμβάνουν πόνο στο στομάχι όταν καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες, όπως και  πιθανά δερματικά προβλήματα όταν καταναλώνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Αντικαρκινικές ιδιότητες και στον ταπεινό βασιλικό 

Σε συστηματική ανασκόπηση που διεξήχθηκε το 2022, με 16 ερευνητικά άρθρα που γράφτηκαν μεταξύ 2010 και 2022, μελετώντας την πιθανή αντικαρκινική δράση του βασιλικού σε διάφορες δοσολογίες, τα ευρήματα έδειξαν ότι τα αντιοξειδωτικά και άλλες βιοδραστικές ενώσεις στα φύλλα βασιλικού, παρουσιάζουν σημαντική πιθανή αντικαρκινική δράση. Στις πιο μικρές δοσολογίες, βρέθηκε ότι ο βασιλικός μπορεί να βοηθήσει με τον κυτταρικό θάνατο μέσω κυτταροτοξικότητας, ενώ σε μεγαλύτερες δοσολογίες βρέθηκε ότι μπορεί να βοηθήσει στην καταστολή του κυτταρικού πολλαπλασιασμού. Συγκεκριμένα σε έρευνα του 2014, βρέθηκε ότι ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων MCF-7 αναστέλλεται σημαντικά. Σε άλλες έρευνες, ο βασιλικός βρέθηκε να ενισχυεί τη φαγοκυτταρική δράση των ουδετερόφιλων και να μειώνει το οξειδωτικό στρες λόγω του ότι περιέχει ισχυρά αντιοξειδωτικά όπως τα φλαβονοειδή, πολυφαινόλες και βιταμίνες Α και C, που βοηθούν στην εξουδετέρωση των επιβλαβών ελεύθερων ριζών στο σώμα.

Επίσης σύμφωνα με το University of Texas MD Anderson Cancer Center, ένα από τα 3 κορυφαία κέντρα καρκίνου στην Αμερική, ο βασιλικός μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση της φλεγμονής και των συμπτωμάτων που σχετίζονται με τον καρκίνο, αφού περιέχει αιθέρια έλαια όπως ευγενόλη, λιναλοόλη και σιτρονελλόλη. Επιπρόσθετα, ο βασιλικός μπορεί να ενισχύσει το ανοσοποιητικό σύστημα. Και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στους ασθενείς με καρκίνο, λόγω του ότι οι θεραπείες για τον καρκίνο- όπως η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία μπορούν να αποδυναμώσουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Ο βασιλικός περιέχει βιταμίνες και μέταλλα όπως βιταμίνη C, ψευδάργυρο και σίδηρο, που μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο για λοιμώξεις. Ταυτόχρονα περιέχει τα συστατικά ευγενόλη και κινεόλη που βοηθούν στην ανακούφιση γαστρεντερικών συμπτωμάτων όπως δυσπεψία, γαστρεντερική δυσφορία και φουσκώματα. Συνολικά ο βασιλικός φαίνεται να βοηθά στην γενική ευεξία αφού είναι μία καλή πηγή θρεπτικών συστατικών όπως βιταμίνης Κ, ασβέστιου και μαγνησίου, απαραίτητα για την καλή υγεία των οστών και την πήξη του αίματος, σημαντικά στοιχεία για τους καρκινοπαθείς.

Ρίγανη

Η ρίγανη είναι μια πλούσια πηγή βιολογικά δραστικών ουσιών με αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Σύμφωνα με μελέτη του 2025, 100γρ ρίγανης βρέθηκε να περιέχει 1406–2221mg φαινόλες, 4.2–23 mg L-ασκορβικό οξύ και 25.5–51 mg καροτενοειδών. Μάλιστα, περισσότερες φαινολικές ενώσεις, L-ασκορβικό οξύ και καροτενοειδή υπάρχουν στη ξηρή μορφή παρά στην φρέσκια ρίγανη. Τα αποτελέσματα των μελετών δείχνουν ότι η ρίγανη περιέχει τις φαινολικές ενώσεις θυμόλη και καρβακρόλη, οι οποίες εμφανίζουν σημαντικές αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντιαγγειογενετικές, αντικαρκινικές και αντιμικροβιακές δράσεις, προσφέροντας ένα αρκετά υποσχόμενο ρόλο στο μέλλον σε αντικαρκινικά και αντιμικροβιακά φάρμακα.Σε έρευνα που διεξήχθηκε το 2018, ανθρώπινα κύτταρα με καρκίνο του στομάχου υποβλήθηκαν σε επεξεργασία με διαφορετικές συγκεντρώσεις ρίγανης. Και καταγράφηκαν μειωμένοι αριθμοί καρκινικών κυττάρων, με δοσοεξαρτώμενο τρόπο, προτείνοντας την πιθανή αντιπολλαπλασιαστική δράση του αιθέριου ελαίου ρίγανης. Αυτά τα αποτελέσματα φαίνεται να συφωνούν με άλλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2021, όπου ο συνδυασμός καρβακρόλης και θυμόλης φαίνεται να προκάλεσε τη νέκρωση καρκινικών κυττάρων με χαμηλή τοξικότητα στα φυσιολογικά κύτταρα. Αναφορικά με τους μηχανισμούς υπευθύνους για την αντίδραση αυτή, οι συγγραφείς πρότειναν ότι πιθανότατα τα συστατικά της ρίγανης να εμπλέκονται σε ένα συνεργικό αποτέλεσμα, συμπεριλαμβανομένης της απόπτωσης, του οξειδωτικού στρες, του δικτυωτού στρες, της αυτοφαγίας και της νέκρωσης των καρκινικών κυττάρων (2025). Προς το παρόν όμως, φαίνεται ότι λόγω των πιθανών συνεργιστικών επιδράσεων και παρενεργειών που μπορεί να παρουσιάσει η ρίγανη με την επίδραση άλλων εκχυλισμάτων, η βιολογική δράση της ρίγανης αποτελεί μία καλή βάση για περαιτέρω έρευνα.

Αντικαρκινικές ιδιότητες των βοτάνων και των μπαχαρικών & η χρήση τους

♦ Πολλά βότανα μοιράζονται φαρμακευτικές ιδιότητες που έχουν δείξει δημοσιευμένες έρευνες, ότι μπορούν να είναι ωφέλημα στη λειτουργία για την πρόληψη του καρκίνου.

◊ Αυτές οι αντικαρκινικές ιδιότητες μπορεί να περιλαμβάνουν: Αντιοξειδωτικές ιδιότητες, τη διαμόρφωση των κυτοκινών, τη ρύθμιση των οδών αποτοξίνωσης, την αναστολή της αγγειογένεσης (εμποδίζοντας την κυτταρική ανάπτυξη), τη ρύθμιση του κυτταρικού κύκλου, αυξημένη απόπτωση, καθώς και ιδιότητες κατά της μετάστασης.♦ Το τζίντζερ βρέθηκε να μειώνει τη βιωσιμότητα των καρκινικών κυττάρων σε ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος. Έχει όμως και αντικαρκινική δράση κυρίως σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού, του γαστρεντερικού συστήματος, καρκίνο του δέρματος και καρκίνο του πνεύμονα.

◊ Το κύμινο περιέχει σαν κυρίως συστατικό του την θυμοκινόνη. Πρόκειται για ακόμη ένα από τα συστατικά που βοηθά στην μείωση της φλεγμονής αλλά και στη μείωση της σύνθεσης του VEGF, της κυκλίνης D1 και του BclxL αλλάζοντας με αυτό τον τρόπο την κυτταρική διαίρεση των καρκινικών κυττάρων.

♦ Ο κουρκουμάς φαίνεται να έχει την ικανότητα να μπορεί να στοχεύει επιγενετικούς μηχανισμούς, με τη μεθυλίωση του DNΑ.

◊ Η ρίγανη φαίνεται να έχει αντιπολλαπλασιαστική δράση.

♦ Με βάση 16 δημοσιευμένες μελέτες, ο βασιλικός επιδεικνύει σημαντικές αντικαρκινικές δράσεις με αντι-πολλαπλασιαστικές δραστηριότητες.

◊ Να είστε προσεκτικοί πριν χρησιμοποιήσετε φυσικές θεραπείες αντί της φαρμακευτικής θεραπείας.

♦ Θα πρέπει να τα χρησιμοποιείτε με προσοχή και να ελέγχετε πάντα με το γιατρό σας πριν πάρετε οποιοδήποτε νέο είδος φαρμάκου.◊ Ορισμένες μελέτες έχουν προτείνει ότι τα βότανα και τα συμπληρώματα μπορεί να βοηθήσουν στη θεραπεία και υποστήριξη του καρκίνου του προστάτη.

♦ Η κύρια ανησυχία είναι ότι ορισμένα βότανα και συμπληρώματα μπορούν να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους ή με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα. Για παράδειγμα, μπορεί να ενισχύσουν τα αποτελέσματα ορισμένων φαρμάκων ή να αναιρέσουν οποιοδήποτε όφελος.

◊ Λόγω του ότι υπάρχει το ρίσκο αυξημένο παρενεργειών, αυξημένο ρίσκο αλληλεπίδρασης φαρμάκων και καρκινικής θεραπείας καθώς και μεγαλύτερο ρίσκο για δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, τα βότανα δεν μπορούν να είναι αντικατάστατα μίας συνταγογραφούμενης εξατομικευμένης θεραπείας καρκίνου όπως καθορίζεται από τον Ειδικό Ογκολόγο. Πιο απλά, με τη σωστή καθοδήγηση, μπορούν να υποστηρίξουν ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής και να ωφελήσουν σε ορισμένους καρκίνους.

More info

Η Νάταλη Παπαδάκη, MSc BSc BSc, RD είναι Εγγεγραμμένη Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος (ΓΕΣΥ). Εργάζεται στη Λευκωσία ως κλινική διαιτολόγος – διατροφολόγος για τον Ειδικό Παθολόγο Ογκολόγο Δρ. Γιώργο Άστρα, του «Astras Oncology Network». Επίσης, διατηρεί ιδιωτικό γραφείο στη Λευκωσία.