Το άγχος, αν και γραμματικά είναι λέξη γένους ουδετέρου, στην πραγματικότητα φαίνεται να είναι θηλυκού. Βλέπεις, το άγχος επηρρεάζει την ψυχική υγεία των γυναικών περισσότερο απ’ τους άντρες. Και ξέρεις γιατί; Η κλινική ψυχολόγος Έλενα Αριστοδήμου, θα σου εξηγήσει όλους τους λόγους και τις αιτίες. 

Photo Credits: Gerd Altmann από το Pixabay

Το άγχος είναι το πιο συνηθισμένο θέμα ψυχικής υγείας στις γυναίκες. Βέβαια… Ακόμα πιο συχνό και από την κατάθλιψη. Το άγχος επηρεάζει μια στις τρεις γυναίκες κατά την διάρκεια της ζωής τους. Και συχνά, η κατάθλιψη και το άγχος πάνε χέρι – χέρι μαζί. Επίσης, οι γυναίκες είναι στο διπλάσιο πιο πιθανόν, σε σύγκριση με τους άνδρες, να αναπτύξουν μια διαταραχή άγχους. Ακόμα και τα συμπτώματα τείνουν να εμφανίζονται νωρίτερα στη ζωή, για τις γυναίκες.

 Τι ακριβώς είναι το άγχος;

Photo Credits: Pedro Figueras από το Pixabay

Άνθρωποι που βιώνουν το άγχος, το έχουν περιγράψει σαν «είμαι στα όρια μου συνεχώς», «το μυαλό μου δεν ησυχάζει»… «Δεν μπορώ να σταματήσω να σκέφτομαι για όλα που χρειάζεται να κάνω ή να ανησυχώ για το κάθε τι που μπορεί να συμβεί».

Το άγχος είναι πρωτίστως ένα συναίσθημα…

Photo Credits: DanaTentis από το Pixabay

Παρόλα αυτά, χρειαζόμαστε το άγχος… Γιατί; Απλά, για να μας προειδοποιεί για κάποιο κίνδυνο ή για να μας ωθεί να δράσουμε όταν κάτι πρέπει να πραγματοποιηθεί. Αν κάτι δεν πάει καλά και αισθανόμαστε να ανησυχούμε, να πιεζόμαστε ή να φοβόμαστε, το άγχος βοηθά. Και βοηθά για να λειτουργήσει το «συμπαθητικό νευρικό σύστημα» υψώνοντας τους παλμούς της καρδιάς μας και την αρτηριακή πίεση μας.

Επίσης, βοηθά στο να ελευθερωθούν ορμόνες του στρες, όπως η κορτιζόλη, στον εγκέφαλο. Έτσι, μας προετοιμάζει για δράση και μας λέει: «Ναι, πρέπει να κάνετε κάτι γι’ αυτό!» Όταν δράσουμε ή όταν μπορούμε να απαλύνουμε ότι μας πιέζει, ή να επιλύσουμε την κατάσταση, το μυαλό μας αναμένεται ότι ησυχάζει. Το παρασυμπαθητικό νευρικό μας σύστημα οδηγεί το σώμα μας σε μια πιο ήρεμη κατάσταση. Οι παλμοί της καρδιάς επιβραδύνονται στο φυσιολογικό και οι ορμόνες του στρες κατακάθονται.

Τι είναι μια «Διαταραχή Άγχους»;

Photo Credits: Gerd Altmann από το Pixabay

Το χρόνιο άγχος, σαν μια διαταραχή άγχους, πηγάζει από μια υπερενεργητική αντίδραση στρες. Αντί να επαναφέρει σε μια πιο ήρεμη κατάσταση όταν ξεπεραστεί η απειλή, το «παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα» δεν δραστηριοποιείται σε αυτούς με μια διαταραχή άγχους. Αντιθέτως, το μυαλό παραμένει σε λειτουργία, διατηρώντας το σώμα σε ύψιστο συναγερμό. Ακόμα και όταν δεν υφίσταται πλέον μια πραγματική απειλή.

Photo Credits: Milada Vigerova από το Unsplash

Αυτό αφήνει την κορτιζόλη να πλανάται στο σώμα, την αρτηριακή πίεση σε υψηλή στάθμη και τους παλμούς της καρδίας να δουλεύουν υπερωρίες. Είναι κατανοητό ότι αυτό δυσχεραίνει τη χαλάρωση, την ηρεμία του μυαλού και τον ύπνο. Στη σειρά, ο φτωχός ύπνος και η αμυδρή χαλάρωση συνεισφέρουν στο άγχος και την κατάθλιψη, μεταξύ άλλων, και ο κύκλος συνεχίζεται. Είναι εξουθενωτικό, μόνο να το σκέφτεσαι!

Οι τύποι Διαταραχών Άγχους

Photo Credits: Anthony Tran από το Unsplash

Υπάρχουν διάφορες μορφές διαταραχών άγχους συμπεριλαμβανομένων των: Γενικευμένη Διαταραχή Άγχους (έντονο, διαβρωτικό άγχος), Διαταραχή Πανικού (συμπεριλαμβανομένων των    επιθέσεων πανικού), Συγκεκριμένες Φοβίες ( ή ακραίους φόβους), Κοινωνική Φοβία (ή φόβος κοινωνικών περιστατικών). Υπάρχει όμως και η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (Obsessive – Compulsive Disorder OCD, που περιλαμβάνει έμμονες στρεσαρισμένες σκέψεις και καταναγκασμούς για να ανακουφίζουν το στρες. Τέλος υπάρχει και η Μετατραυματική Διαταραχή Στρες ( Post-Traumatic Stress Disorder PTSD, με ένα τραυματικό έναυσμα, ακολουθούμενο με μια επαναληπτική βίωση του συμβάντος, σαν στις εφιαλτικές αναδρομές στο παρελθόν, στη λήθη / αποφυγή στοιχείων που συνδέονται με το γεγονός και της υπερυψωμένης κατάστασης εγρήγορσης.

Γιατί οι γυναίκες επηρεάζονται περισσότερο απ’ το άγχος;

Στις γυναίκες, το άγχος είναι ακόμα ένας συνηθισμένος  παράγοντας ορμονικών μεταβολών. Όπως στις εγκυμονούσες, στις λεχώνες, ή σε αυτές με επικείμενη εμμηνόπαυση.  Στην πραγματικότητα, πολλές γυναίκες βιώνουν το περισσότερο άγχος στα χρόνια που πλησιάζουν την εμμηνόπαυση. Και πολλές από αυτές τις γυναίκες δεν είχαν την εμπειρία του άγχους προηγουμένως!

Οι αριθμοί… μιλούν

Photo Credits: Philip Walker από το Pixabay

Στις εγκυμονούσες και τις λεχώνες, το άγχος είναι σύνηθες, επίσης, στο 6% αυτών που εγκυμονούν και στο 10% των λεχώνων που βιώνουν μια διαταραχή άγχους της επικείμενης γέννας. Περίπου 10% θα βιώσουν διαταραχές πανικού εγκυμοσύνης και λοχείας (με τις σχετικές επιθέσεις πανικού). 3-5% θα βιώσουν ιδεοψυχαναγκασμούς (OCD) εγκυμοσύνης ή λοχείας. Συνήθως ως επακόλουθο μιας τραυματικής γέννας 9% θα βιώσουν μετατραυματική διαταραχή στρες (PTSD) λοχείας.

Photo Credits: Wes Hicks από το Unsplash

Δυστυχώς, λόγω των «μύθων μητρότητας» της κοινωνίας, πολλοί νομίζουν ότι είναι «φυσιολογικό» για τις γυναίκες να είναι αγχωμένες ή να ανησυχούν. Έτσι πολλές μητέρες ζουν με αχρείαστο άγχος που μπορεί να κάνει τη ζωή τους  καταθλιπτική.  Η αλήθεια είναι ότι το συνεχές άγχος δεν είναι φυσιολογικό. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό για τις γυναίκες να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα τους ώστε να ψάξουν και να δεχθούν περίθαλψη. Μόνον έτσι θα μπορέσουν να ξεπεράσουν το άγχος και να το θεραπεύσουν.

Άγχος, ορμόνες & ύπνος

Photo Credits: Jess Foami από το Pixabay

Το άγχος συχνά συνδέεται με την αϋπνία και άλλα θέματα ύπνου. Και πάλι, είναι ένας φαύλος κύκλος, εφόσον η απώλεια ύπνου συνεχίζει την κορτιζόλη και την αδρεναλίνη στο σώμα που χειροτερεύουν το άγχος και αντιστρόφως. Σύμφωνα με το Διεθνές Ίδρυμα Ύπνου (National Sleep Foundation) οι γυναίκες είναι πιο πιθανές να αναφέρουν θέματα ύπνου, πρωτίστως  λόγω των πολλών ορμονικών μετατροπών που βιώνουν προ-εμμηνορρυσιακά, κατά την εγκυμοσύνη και τη  λοχεία (όταν είναι λεχώνες, δηλαδή), αλλά και κατά την επικείμενη εμμηνόπαυση. Μερικές μέρες ή μια βδομάδα πριν την έναρξη της περιόδου της, η γυναίκα μπορεί να ανακαλύψει ότι δεν μπορεί να κοιμηθεί, ή, πιο συχνά, να παραμείνει κοιμώμενη.

Photo Credits: Vladislav Muslakov από το Unsplash

Είναι ξεκάθαρο: Οι γυναίκες είναι πολύ πιο ευάλωτες σε διαταραχές ύπνου κατά την διάρκεια μεταβολής ορμονών… Άλλωστε, κάθε μήνα αυτές οι ορμόνες μεταβάλλονται δύο φορές! Πρώτα, υπάρχει μια σταγόνα Οιστρογόνου γύρω στη 14^η μέρα ή κοντά στην ωορρηξία και μετά η μεγαλύτερη σταγόνα Οιστρογόνου και Προγεστερόνης συμβαίνει μερικές μέρες πριν μια εβδομάδα από την έναρξη της περιόδου. Αυτό μπορεί τον ύπνο να φαίνεται αδύνατον για τις γυναίκες που είναι ευαίσθητες σε αυτές τις μεταβολές, με άθλιο ύπνο για μια ή περισσότερες βδομάδες κάθε μήνα.

Τι μπορείτε να κάνετε για το άγχος;

Photo Credits: Gerd Altmann από το Pixabay

Δεν χρειάζεται να υποφέρετε ζώντας με το άγχος. Υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες, εξαιρετικά πετυχημένες. Ωστόσο, η «χρυσή τομή» για τη θεραπεία του άγχους είναι ένας συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής αγχολυτικών (που περιλαμβάνει αντικαταθλιπτικά, που επίσης μειώνουν το άγχος) και ψυχοθεραπείας.

Photo Credits: Hasty Words από το Pixabay

Η φαρμακευτική αγωγή συντείνει στην επιδιόρθωση της υπερενεργητικής χημείας του εγκεφάλου. Η θεραπεία από την άλλη, διδάσκει τεχνικές και επιδεξιότητες για τον χειρισμό καθημερινών συμπτωμάτων. Οι έρευνες δείχνουν ότι οποιαδήποτε από αυτές τις θεραπευτικές αγωγές, ακόμη και από μόνη της, μπορεί να είναι ωφέλιμη.

More info

Η Έλενα Αριστοδήμου είναι Κλινική Ψυχολόγος,

Μπορείς να επικοινωνήσεις μαζί της στο aristodemouelena@gmail.com