Όταν πριν λίγες μέρες σου μιλούσα για το έργο της Έφης Σπύρου δεν ήμουν σίγουρη εάν θα παραβρισκόταν η ίδια η καλλιτέχνης στα εγκαίνια της έκθεσής της. Τελικά, η Έφη ήρθε και έφερε μαζί της τις «Μαύρες χρυσές νιφάδες» της… Γι’ αυτό και δεν έχασα χρόνο… Τη συνάντησα, όπως κάθε φορά που μας δίνεται η ευκαιρία, και σήμερα σας αποκαλύπτουμε μαζί πως εκκολάφθηκε το σκεπτικό αυτού του φωτεινού έργου, που φιλοξενείται από σήμερα στη Λεβέντειο Πινακοθήκη.

Φωτογραφίες της εγκατάστασης: Άννα Μαρία Χατζηγαβριήλ

Το lockdown τέλειωσε, και απελευθέρωσε κάπως τις ζωές μας… Η Έφη λοιπόν, ήρθε από την Αθήνα για 3-4 μέρες, και όπως πάντα, επιλέξαμε να απολαύσουμε τον καφέ μας σ’ ένα ιδιαίτερο χώρο στην καρδιά της πόλης. Είχαμε πάνω από ενάμιση χρόνο να βρεθούμε και είχαμε να πούμε πολλά… Παρέα μ’ ένα παγωμένο καφέ με γάλα αμυγδάλου κι ένα δροσερό bio τσάι, μέσα σ’ ένα δίωρο, τα είπαμε όλα… Πρώτα απ’ όλα βέβαια, μιλήσαμε για τις «Μαύρες χρυσές νιφάδες» της… Την έμπνευση, τη δημιουργία και την εγκατάστασή τους στη Λεβέντειο Πινακοθήκη…

Από την έμπνευση, στη δημιουργία…

«Η όλη δημιουργία ξεκίνησε μεσ’ την περίοδο του εγκλεισμού»… μου λέει. Ναι, «ένα ποίημα, το «Μαύρες Νιφάδες» του Πάουλ Τσέλαν  ήταν η αφορμή…Βέβαια, οι δικές μου «Μαύρες χρυσές νιφάδες» είναι ένα έργο που το «δουλεύω» εδώ και πολύ καιρό… Οι τελευταίοι 15 μήνες ήταν μια περίοδος που τη ζήσαμε όλοι πολύ έντονα… Όταν «έσκασε» η πρώτη καραντίνα, και ήρθε ο εγκλεισμός, ήρθαν μαζί του και ο φόβος, οι μαζικές απώλειες, είτε προσωπικές, είτε συλλογικές… Ήμουν σε μια κατάσταση ανασυγκρότησης… Δεν με είχε καταβάλει το όλο σκηνικό… Γιατί μου δόθηκε η ευκαιρία να μαζέψω τα δικά μου κομμάτια, να συγκεντρωθώ και να δω εγώ και ως άνθρωπος, αλλά κυρίως ως καλλιτέχνης τι είχα να πω και να δημιουργήσω μέσα από αυτό που ζούσαμε όλοι μας…

Φωτογράφος: Nikos Papadopoulos Makeup & HairStyling: Yannis Siskos Clothes: YIORGOS ELEFTHERIADES

Προσπάθησα να βάλω κάτω όλο τον ψυχισμό μας, προσπάθηνα να μην είναι σκόρπιος σε χιλιάδες άλλα πράγματα που ούτως ή άλλως μπορεί να μας έδιναν μια ανάταση, αλλά μας σκότιζαν… Όλα αυτά λοιπόν, τα μάζεψα… Εκείνη την περίοδο μάλιστα, διάβαζα ένα βιβλίο του Πάουλ Τσέλαν (Paul Celan), του Γερμανοεβραίου ποιητή, που έζησε τον πόλεμο και τη φρίκη του- όπου έχασε και τους δυο του γονείς στα στρατόπεδα συγκέντρωσης… Παράλληλα, έκανα μια έρευνα για τις πλέξεις και το πλέγμα, σε σχέση με τα δικά μου έργα… Βλέπεις, το πλέγμα, διακατέχει όλη τη δουλειά μου από την αρχή… Από το 2005 που είμαι στη σχολή Καλών Τεχνών, μέχρι και σήμερα, η ύφανση είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της δουλειάς μου… Είτε συμβολικά, είτε κυριολεκτικά…

Ίσως να ήταν και η ανάγκη μέσα απ’ αυτό το σκοτάδι που ζούσαμε, ένιωθα μια εσωτερική ανάγκη να δω λίγο ψηλά, να δω τον ουρανό… και να μελετήσω το διάστημα… Άρχισα να διαβάζω επιστημονικά άρθρα, αλλά έμεινα σε έναν επιστήμονα που έλεγε ότι τα άστρα χάνονται, τα απορροφάει και τα διαλύει η «Μαύρη Τρύπα»…

Βέβαια, αυτό που διάβαζα, δεν το διάβαζα επιστημονικά, αλλά το διάβαζα πιο ποιητικά, πιο μεταφορικά… Και κάπως, έτσι  δημιουργήθηκε μια σπίθα μέσα μου, που έπρεπε να την εξωτερικεύσω… Η ψυχοσύνθεση που είχα, αλλά και οι μελέτες που έκανα και οι επιστημονικές διαπιστώσεις που διάβασα, «γέννησαν» αυτό το έργο, τις «Μαύρες χρυσές νιφάδες»…

«Μαύρες χρυσές νιφάδες» 

Φωτογράφια: Λένα Τσουκαλά

Γιατί όμως, «Μαύρες χρυσές νιφάδες», τη ρωτώ. «Το ονόμασα «Μαύρες χρυσές νιφάδες» παίρνοντας ένα κομμάτι από το ποίημα «Μαύρες νιφάδες» του Πάουλ Τσέλαν, που το έγραψε και το αφιέρωσε στη μητέρα του, όταν έμαθε το θάνατό της στα στρατόπεδα συγκέντρωσης… Ωστόσο, μέσα σ’ αυτό το ποίημα του αναφέρεται στην ποίηση και στο ρόλο του ιδίου απέναντι στην κοινωνία, στον κόσμο και στον εαυτό του πρωτίστως… Αναφέρεται όμως και στο ότι θα «υφάνει» ένα μαντήλι για τη μάνα του… Κάπως έτσι λοιπόν, άρχισα κι εγώ να δημιουργώ τα δικά μου υφαντά, σε σχέδια πρώτα… Η όλη διαδικασία βέβαια, παίρνει χρόνο…

Στο μεταξύ, ετοίμασα την πρώτη μου δράση εν καιρώ εγκλεισμού… Η δράση παρουσιάστηκε σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και σε τρεις πόλεις της Κύπρου… Λεγόταν ART SCENE CRIME SOON (και τύλιγα κτίρια που είχαν σχέση με τον πολιτισμό, με τις ειδικά σχεδιασμένες ταινίες συσκευασίας)… Ήταν σαν μια αντίσταση και ενεργοποίηση του κοινού… Έτσι, γίνεται πραγματικότητα η πρώτη δράση και ταυτόχρονα γεννιέται και η πρώτη μου open air έκθεση, που εγκαινιάστηκε πέρσι τον Ιούνιο.

Με ίδια εργαλεία, όπως και στην τωρινή έκθεση – πάλι με ύφανση – με ίδια «γλώσσα» και στοιχεία πρώτης ύλης το φως, το σκοτάδι, αντίσταση, ανάταση, ενεργοποίηση… Δημιουργώ το «My Finest Fabulous and Amazing Math Book», ένα μανιφέστο, το οποίο εκτίθεται στο περίβλημα του νεοκλασικού της γωνίας Σκουφά και Πινδάρου, στην Αθήνα…

Κι έτσι δημιουργεί ένα διάλογο με το έξω και το μέσα… Γιατί το μέσα είμαστε εμείς και το έξω είναι αυτό που νοσεί… Και το εγώ μας, ο εαυτός μας, το είναι μας είναι ουσιαστικά πάνω σ’ ένα «κέλυφος», βρίσκεται σ’ αυτή τη μικρή φλοίδα, επάνω στο κέλυφος ενός κτηρίου… Οπότε, συμβολικά, ήθελα να δείξω και αυτό: Ότι το “είναι” «γεννιέται» ανάμεσα σε δύο κόσμους, και σε πολλούς κόσμους, αλλά είναι το κατώφλι… Είναι εκεί που σου δίνεται η ευκαιρία να περάσεις από το ένα στο… άλλο. Και τώρα είμαστε σ’ αυτή τη φάση…

«Πλέγμα» πολλών συναντήσεων

«Στο μεταξύ, συνεχίζω να δουλεύω αυτό το έργο… Η αλήθεια είναι ότι ανέκαθεν κάνω κάποιες κινήσεις στα έργα μου… Ξαναγυρνάω σε κάποια, τα πάω ένα ή πολλά βήματα πιο κάτω, ή σε μια άλλη κατεύθυνση, και μετά επιστρέφω ξανά, ξαναφέρνω τα πιο πρόσφατα μπροστά… Κι έτσι γίνεται πάλι ένα «πλέγμα» πολλών συναντήσεων με τον εαυτό μου και με τους άλλους… Και το λέω αυτό, γιατί σε συνεργασία με την Κυπριακή Ύπατη Αρμοστεία στο Λονδίνο και υπό την επιμέλεια του πολιτιστικού συμβούλου Μάριου Ψαρά,  ετοιμάζουμε κάτι νέο… Στις 29 Ιουνίου, θα παρουσιάσουμε live επάνω στο εμβληματικό κτίριο του Greenwich μια πολύ σημαντική δράση. Θα είναι η πρώτη επίσημη εκπροσώπηση της Κύπρου στο περίφημο LFA, του London Festival of Architecture. Εδώ θα παρουσιάσω μια προβολή από προηγούμενη ατομική δουλειά μου…

Επιστρέφω λοιπόν, στις «Μαύρες χρυσές νιφάδες», όπου συνεχίζει το έργο να αναπτύσσεται… Είναι ένα έργο που βασίζεται πολύ στην υλικότητά του, ενώ πολλά από τα έργα μου είναι άυλα… Ωστόσο, δεν μπορώ να αφήσω την ύλη… Την αγαπάω, όπως δεν μπορούμε να αφήσουμε το σώμα, το σώμα το αγαπάμε, και δεν θα αντικατασταθεί ποτέ… Είναι ωραίος και ο digital, ο εικονικός κόσμος, αλλά δεν έχει απολύτως καμία σχέση με τον πλούτο που μπορεί να σου προσφέρει ένα πραγματικό, ένα real σώμα… Οπότε, αυτό το έργο «γεννιέται» μέσα από τα ίδια τα υλικά του… Όπως βλέπεις, χρησιμοποίησα μαύρο απορροφητικό βελούδο, και κίτρινες ανακλαστικές ταινίες, που όταν φωτίζονται το βράδυ από το φως μας δείχνουν το δρόμο… ή σηματοδοτούν στοιχεία που μπορεί να είναι επικίνδυνα… Άρα όλα αυτά, εάν κανείς τα ερμηνεύσει δένουν μεταξύ τους για να δημιουργήσουν μια νέα πορεία… Και συνεχίζω να θέλω να εκθέτω αυτό το έργο σε ένα κέλυφος… Και τώρα ήρθε η καλή συγκυρία να συνεργαστούμε με τη Λεβέντειο Πινακοθήκη για την προβολή του…

Η ώρα της RUNONART

Η επόμενη κίνηση, πέρα από το Λονδίνο, θα κάνουμε μια μεγάλη έκθεση που αφορά μια παραγωγή της RUNONART, της ΜΚΟ που έχω ιδρύσει στην Αθήνα, για την προβολή της τοπικής καλλιτεχνικής σκηνής Ελλάδας και Κύπρου, κυρίως με εικαστικά και διακαλλιτεχνικά έργα… Προσπαθούμε να «παντρέψουμε» πολλές Τέχνες μαζί… Αν και η ιδέα προϋπήρχε, κι αυτό το μεγάλο project ξεκίνησε εν καιρώ πανδημίας… Κάλεσα 5 γυναίκες perfomer να μπούμε σε ένα διάλογο με δύο ιστορικούς συγγραφείς (τη Χάρις Κανελοπούλου και την Παρασκευή Τεκτονίδου). Έτσι, μαζί οι 5 καλλιτέχνιδες (Τζένη Αργυρίου, Μαριάννα Καβαλιεράτου, Βιργινία Μαστρογιαννάκη, Ελίζα Σόρογκα και Μαρία Σιδέρη) δουλεύουμε για να «γεννήσουμε» ιδέες – σε ένα εύπλαστο και ομαδικό project- που αφορά την “IDENTITY IN BETWEEN| ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΑΝΑΜΕΣΑ” …

Η ταυτότητα που γεννιέται ανάμεσα στους τόπους, ανάμεσα στα φύλα, ανάμεσα στις συνθήκες ζωής… Ήταν ένα θέμα που εδώ και πολλά χρόνια ήθελα να το προσεγγίσω και τώρα βρέθηκε η σωστή στιγμή και η σωστή ομάδα… Αυτή η δράση- είναι ένα φιλμικό συλλογικό έργο- υλοποιήθηκε χάρη στην επιχορήγηση που πήραμε ως ομάδα από το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού της Ελλάδας, με την υποστήριξη του MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Συλλογές Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, της Θεσσαλονίκης και την υποστήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ.

Οπότε, είχαμε από παντού όλες τις δυνάμεις μαζί μας. Επίσης, με τη βοήθεια του Γιάννη Περωτή, βρήκαμε την πρόσβαση για να μας δοθεί ο χώρος του «Ελληνικού», του παλιού αεροδρομίου της Αθήνας… Εκεί είναι ο απόλυτος/ ο πιο κατάλληλος χώρος για να φιλοξενηθεί η δημιουργία του «ΑΝΑΜΕΣΑ»… Τελικά, η έκθεση- και το φιλμ που ετοιμάσαμε- θα παρουσιαστεί στο Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης στις 24 Ιουνίου, και η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τον Σεπτέμβριο. Και υπάρχει μια περίπτωση να τη φέρουμε και στην Κύπρο…

Φωτογράφος: Γιάννης Μπουρνιάς, Make up & Hair styling: Beehive artists| Άννα Μπακατσάκη Ρούχα: Γιώργος Ελευθεριάδης

Το επόμενο βήμα της; Η Έφη ετοιμάζει κάτι μεγάλο, ένα τεράστιο, συλλογικό έργο… «Θα αφορά σε μια υπερπαραγωγή της Run on Art, αυτή τη φορά με 40 γυναίκες, της σύγχρονης Ελλάδας και της Κύπρου, ποιήτριες, σκηνοθέτριες, εικαστικούς, απ’ όλους τους καλλιτεχνικούς χώρους…», για τις λεπτομέρειες θα τα μάθουμε όταν πλησιάσει ο καιρός… Μετά απ’ όλα αυτά, η Έφη Σπύρου θα κάνει μια παύση για να ανασυγκροτηθεί για να μπορέσει να προχωρήσει και να υλοποιήσει όλα τα μελλοντικά της σχέδια.

More info

Προς το παρόν, η Έφη Σπύρου μάς καλεί στην έκθεση της για τις «Μαύρες χρυσές νιφάδες» της, που εγκαινιάζεται σήμερα, ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας Φωτός και χρειάζεται τα φώτα μας…